Maumivu ya koo

Maumivu ya koo ni dalili ya hisia za kuhisi maumivu, ukavu au kukwanguliwa kwa koo. Tatizo hili huwapata watu wengi duniani.

Mara nyingi maumivu ya koo husababishwa na maambukizi ya virusi na hewa kavu kwenye mazingira na mara nyingi dalili hii hupotea yenyewe bila matibabu.

Dalili ya maumivu ya koo pia inaweza kuelezewa na watu wengine kama, koo kuwaka moto, koo kuchomachoma, koo kukwaruza na koo kukaba

Aina

Kuna aina tatu za maumivu ya koo zinatokana na sehemu ya koo iliyoathiriwa, aina hizo ni;

• Maumivu kutoka kwenye uvimbe wa koromeo (pharynx)

• Maumivu kutoka kwenye uvimbe wa findo ( tonsils)

• Maumivu kutoka kwenye uvimbe wa zoloto (larynx)

Vishiria

Viashiria vya maumivu ya koo ni pamoja na;

• Hisia za kukwanguliwa koo

• Hisia za kuungua koo

• Kukauka kwa koo

• Kukereketa kwa koo

• Maumivu ya koo likishikwa

• Kuonekana kwa usaha au mabaka meupe kwenye koo

Dalili zinazo ambatana na maumivu ya koo

Dalili zingine zinazoweza ambatana na maumivu ya koo ni pamoja na;

• Homa na kutetemeka

• Kikohozi

• Kubadilika kwa sauti

• Kuchuruzika kwa kamasi

• Kujaa kwa kamasi puani

• Kupiga chafya

• Kupoteza hamu ya kula

• Kushindwa kumeza au maumivu wakati unameza chakula

• Kuvimba kwa mitoki shingoni

• Maumivu ya kichwa

Dalili

Endapo una maumivu ya koo yanayoambatana na dalili zifuatazo, wasiliana na daktari wako haraka kwa uchunguzi na tiba;

• Kukakama kwa shingo

• Kukohoa damu au kutoa mate yeye damu

• Kushindwa kufungua kinywa

• Kushindwa kumeza chakula

• Kushindwa kupumua vema au maumivu ukiwa una pumua

• Kuwa na homa nyuzi joto zaidi ya 38

• Maumivu makali ya koo

• Maumivu ya koo yaliyodumu zaidi ya wiki moja

• Maumivu ya mungio ya mwili

• Maumivu ya shingo

• Maumivu ya sikio

Visababishi

Kuna hali na magonjwa mbalimbali yanayoweza kusababisha maumivu ya koo ambayo yameorodheshwa hapa chini, kusoma zaidi nenda katika Makala husika ndani ya tovuti hii ya ULY CLINIC. Visababishi hivi vemeorodheshwa kutegemea kipi kinasababisha kwa asilimia kubwa

• Maambukizi ya virusi kwenye koo kama kirusi cha influenza, mononucleosis, measle na chickenpox

• Maambukizi ya bakteria kooni kama bakteria Streptococcus, gonorrhea na chlamydia

• Mzio kwenye poleni, vumbi la ndani ya nyumba. Kemikali kwenye mzingira au dawa mbalimbali za kunywa na kuua wadudu

• Hewa kavu kwenye mazingira

• Uvutaji wa sigara au tumbaku na matumizi ya kemikali mbalimbali zinazochokoza koo

• Majeraha kwenye koo

• Ugonjwa wa Kucheua tindikali huu husababisha kuungua kwa koo

• Saratani ya koo

Vipimo

Mara nyingi maumivu ya koo huchunguzwa kwa historia ya ugonjwa na dalili kabla ya kupewa dawa. Endapo kuna uhaja wa vipimo, vipimo muhimu kufanyika ni;

• Kipimo cha kuotesha vimelea kutoka kwenye sampuli inayochukuliwa kooni- malengo yakiwa kutambua bakteria wanaosababisha maumivu ya koo, majibu ya kipimo hiki huchukua masaa 24 hadi 48 kutoka. Kipimo hiki hufahamika kitiba kama ‘throat culture’

• Kipimo cha cha antigeni, kipimo hiki majibu yake hupatikana hapo hapo

• Kipimo cha kutambua moja kwa moja kimelea streptococcus

Matibabu

Matibabu ya maumivu ya koo hulenga kwenye tiba ya kisababishi kama vilivyoorodheshwa hapo juu, ni vema ukawasiliana na daktari wako ili kufahamu ni dawa gani inafaa kwako. Baadhi ya tiba huhusisha;

• Matibabu ya dawa za kuondoa maumivu kama acetaminophen(panado), ibuprofen au aspirin(haifai kwa watoto na vijana wadogo). Kumbuka dawa hizi haziondoi tatizo bali zinapunguza maumivu tu

• Dawa za kuzuia kikohozi, phenol na methanol - hizi hazitibu tatizo bali hupunguza dalili tu. Dawa hizi huwa na kemikali zinazoleta ganzi kwenye koo hivyo utapoteza hisia za maumivu lakini tatizo litaendelea kuwa pale pale

• Dawa za kuzuia uzalishaji wa tindikali, kwa wagonjwa wa kucheua tindikali. Dawa hizo ni kama vile omeprazole, pantoprazole, cimetidine, famontidine n.k

• Dozi ya dawa jamii ya corticosteroid

• Dawa za antibiotic, kupambana na maambukizi ya bakteria kwenye koo au au za antiviral ili kupambana na maambukizi ya virusi endapo ndo kisababishi.

Madhara ya maumivu ya koo kutokana na maambukizi ya bakteria

Maambukizi ya koo kwa watoto huweza kupelekea bakteria kuingia kwenye damu na kufika kwenye moyo na mapafu. Bakteria wanapofika kwenye moyo, hujizalia kwa wingi kwenye milango ya moyo na hivyo kusababisha homa ya moyo (rheumatic fever) na nimonia. Endapo magonjwa haya hayatatibiwa ipasavyo mtoto anaweza kupata madhara makubwa zaidi kama vile ugonjwa wa rheumatism ya moyo

Kinga

• Kujikinga na maumivu ya koo unaweza fanya mambo yafuatayo

• Kaa mbali na mtu anayeumwa koo kutokana na maambukizi ya bakteria au virusi

• Nawa mikono mara kwa mara unaposhika vitu kabla ya kula au kuweka vidole kinywani

• Jizuie na vyakula vyenye viungo na pilipili kwa wingi

• Acha kutumia na kaa mbali na kemikali mbalimbali zinazochokoza koo pamoja na moshi wa sigara

• Kwa wale wanaofanya ngono inayohusisha kulamba au kunyonya uke au ume, ni vema kuepuka kwa kuwa maeneo haya huwa na bakteria na virusi wanaoweza kuleta shida kwenye koo lako

Matibabu ya nyumbani

Kusoma kuhusu matibabu ya nyumbani ya maumovu ya koo, ingia kwenye sehemu ya matibabu ya nyumbani au kwa kutafuta kwenye kiboksi cha tafuta hapa kuhusu 'maumivu ya koo- matibabu ya nyumbani'