Usoji au madhaifu yahusuyo usonji ni udhaifu tata wa ukuaji yanayohusisha mawasiliano ya kijamii, ufinyu wa vipendeleo na tabia za kujirudia. Usonji huwa tatizo la kudumu, dalili zake hutofautiana kati ya mtu na mtu kutegemea ukubwa wa tatizo.

Dalili za awali za ugonjwa huu zinaweza kutambuliwa na wazazi/walezi au madaktari wa watoto kabla mtoto hajafikisha mwaka mmoja. Hata hivyo, kwa kawaida huonekana wakati mtoto ana umri wa miaka 2 au 3. Katika baadhi ya visa, udhaifu wa utendaji unaohusiana na usonji unaweza kuwa mdogo na usionekane hadi mtoto aanze shule, ambapo udhaifu wake unaweza kugundulika akiwa miongoni mwa wanafunzi wenzake.

Madhaifu ya mawasiliano ya kijamii huhusisha

• Upungufu wa kushirikiana na wenzake kwenye vitu anavyopenda

• Kushindwa kujali hisia zao na za wenzake

• Kuepuka kudumisha mawasiliano kwa kuangaliana machoni

• Kutosa umahili wa kutumia maneno yasiyo ya vitendo

• Kufasiri mawazo dhahania kihalisi

• Kutoa hotuba ya maneo au ya maandishi

• Kushindwa kutengeneza mawafiki au kudumu nao

Tabia za kujirudia na kukosa vipenzi inahusisha

• Kutobadilika tabia, kuwa vigumu kwendana na wenzake

• Kujihusisha sana kwenye mambo anayoyapenda kiasi cha kutofikiria watu wengine

• Kutegemea watu wengine wapende vitu apendavyo

• Ugumu kuvumilia mabadiliko na ujuzi mpya

• Kuwa na ongezeko la hisia mfano kujitoa kwenye sauti kubwa

• Mjongeo wa mwili wa kistiriotaipu( mijongeo ya kujirudia rudia isiyo na dhumuni) mfano, kutingisha kijanga cha mkono, kuzunguka

• Kupanga vichezeo kwa mpangilio ule ule

Vihatarishi

Hakuna visababishi vinavyofahamika, sayansi kwa sasa inaonyeshakuwa kuna sababu za kijeni zinazoongeza hatari ya kupata usonji kama vile  aindromu ya Fragile X na Tuberous sklerosisi

• Aina fulani ya dawa kama vile valproic acid na thalidomide, zikitumika wakati wa ujauzito huwa na hatari kubwa ya kusababisha usonji

• Kuwa na ndugu wa damu mwenye usonji

• Kuzaliwa na wazazi wenye umri ulioenda sana

Matibabu

Hakuna tiba ponyaji ya usonji. Hata hivyo kuna aina mbalimbali ya matibabu yanayoweza kuboresha utendaji kazi wa mtoto.

Mafunzo ya ustadi wa kijamii:

Yakifanywa katika mipangilio ya kikundi au ya mtu binafsi, hatua hii huwasaidia watoto walio na tawahudi kuboresha uwezo wao wa kukabiliana na hali za kijamii.

Tiba ya usemi na lugha:

Inaweza kuboresha mifumo ya usemi ya mtoto na uelewa wa lugha

Tiba ya kazini:

Anwani hii ina upungufu wa ujuzi wa kukabiliana na shughuli za maisha ya kila siku, pamoja na matatizo ya kuandika kwa mkono.

Mafunzo ya usimamizi wa wazazi: 

Wazazi hujifunza njia bora za kukabiliana na tabia yenye matatizo na kuhimiza tabia ifaayo kwa mtoto wao. Vikundi vya usaidizi vya wazazi huwasaidia wazazi kukabiliana na mikazo ya kulea mtoto mwenye tawahudi

Huduma za elimu maalum:

Chini ya Mpango wa Elimu ya Mtu Binafsi unaotolewa na shule yao, ambao unashughulikia upungufu wao wa mawasiliano ya kijamii, maslahi yenye vikwazo, na tabia za kujirudiarudia, watoto walio na tawahudi wanaweza kufikia uwezo wao kamili kitaaluma. Hii inajumuisha madarasa maalum ya siku kwa watoto wachanga kushughulikia lugha, kijamii na stadi za maisha.

Kutibu hali zinazotokea pamoja:

Watoto walio na tawahudi hupata kukosa usingizi, wasiwasi, na mfadhaiko mara nyingi zaidi kuliko wenzao wasio na tawahudi. Pia mara nyingi zaidi wana ADHD. Watoto walio na tawahudi wanaweza kuwa na ulemavu wa kiakili na hili linahitaji kushughulikiwa. Athari za hali hizi zinaweza kupunguzwa kwa huduma zinazofaa, zinazojumuisha yote yaliyo hapo juu, pamoja na matibabu ya kisaikolojia na/au matibabu ya dawa.

Dawa:

Daktari wa akili wa watoto anaweza kutathmini msongo, wasiwasi, na msukumo na kushauri kama dawa zinaweza kusaidia. Kwa mfano, kukosa utulivu kunakohusiana na usonji kunaweza kupunguzwa kwa kutumia dawa kama vile aripiprazole na risperidone kwa ushirikiao kati ya mbobezi wa magonjwa ya akili na mzazi wa mtoto.

Majina mengine

Usonji hufahamika pia kama autism au madhaifu ya kiautism