Je, ni dawa gani za kuzuia UKIMWI kabla ya masaa 72?

Swali la msingi

Habari daktari, naomba kufahamu ni dawa za kuzuia ukimwi kabla ya masaa 72?

Majibu

Asante kwa swali zuri, dawa zinazotumika kuzuia maambukizi ya VVU (HIV) baada ya kukutana na hatari ya maambukizi ndani ya masaa 72 zinaitwa PEP (Post-Exposure Prophylaxis). Hizi ni dawa za dharura ambazo hazitibu VVU, bali huzuia virusi visijishikize mwilini na kusababisha maambukizi.

PEP ni nini?

PEP ni mchanganyiko wa dawa za ARV (antiretroviral drugs) unaotolewa ndani ya masaa 72 baada ya mtu:

Kubakwa
Kupasuka kwa kondomu
Kujidunga sindano ya mtu mwenye VVU
Kuwa na ngono bila kinga na mtu asiyejulikana hali yake

Muda wa kuanza PEP ni muhimu sana – ndani ya masaa 72 (sawa na siku 3). Kadri unavyochelewa, ndivyo nafasi ya dawa kufanya kazi hupungua.

Dawa za PEP zinazotumika (Mfano)

Kulingana na miongozo ya WHO na Wizara ya Afya Tanzania, dawa za PEP huwa ni mchanganyiko wa ARV zifuatazo, kwa muda wa siku 28:

Dawa	Aina
Tenofovir disoproxil fumarate (TDF)	Nukleosidi ya RTI
Lamivudine (3TC) au Emtricitabine (FTC)	Nukleosidi ya RTI
Dolutegravir (DTG) au Lopinavir/r	Kizuia integrase au kizuia protease

Mfano wa PEP inayotolewa Tanzania kwa kawaida ni TDF + 3TC + DTG mara moja kwa siku, kwa siku 28.

Mambo ya muhimu kujua kuhusu PEP

Inapaswa kuanza ndani ya saa 72 (mapema ni bora zaidi).
Lazima ipatikane kwa ushauri wa mtaalamu wa afya.
Dawa hizi hutolewa bure katika vituo vya afya vya serikali na baadhi ya hospitali binafsi.
Kabla ya kupewa PEP, utapimwa VVU sasa na baada ya wiki 4, wiki 12, na wiki 24 ili kuhakikisha haujaambukizwa.
Hakikisha huachi dozi, au kurukaa dozi hata siku moja.

Nani anapaswa kupewa PEP?

Mtu aliyebakwa
Mfanyakazi wa afya aliyejidungwa sindano ya mgonjwa wa VVU
Mtu aliyefanya ngono isiyo salama na mtu wa VVU au asiyejulikana hali yake
Wale waliopasuka kondomu wakati wa tendo la ndoa

Tofauti ya PEP na PrEP ni nini?

Kipengele	PEP	PrEP
Wakati	Baada ya tukio la hatari	Kabla ya tukio la hatari
Dawa	Kwa siku 28 tu	Kila siku muda mrefu
Lengo	Kuzuia maambukizi ya haraka	Kuzuia maambukizi ya kudumu

Wapi utapata PEP Tanzania?

Hospitali za rufaa
Vituo vya huduma za afya ya uzazi
Kliniki za VVU/CTC
Vituo vya afya vya serikali na mashirika binafsi kama TAYOA, PASADA, Marie Stopes

Hitimisho

PEP ni kinga ya haraka na muhimu kwa mtu aliyekutana na tukio la hatari la maambukizi ya VVU. Anza dawa hizi haraka iwezekanavyo ndani ya masaa 72, usikose dozi, na fuatilia vipimo kwa wakati. Kwa usalama zaidi, pata ushauri wa daktari au muuguzi katika kituo cha afya kilicho karibu nawe.

ULY CLINIC inakushauri uwasiliane na daktari wako kwa ushauri na tiba kabla ya kuchukua hatua yoyote ile baada ya kusoma majibu haya.

Kupata ushauri zaidi au tiba kutoka kwa daktari wa ULY CLINIC bofya hapa au tumia linki ya Pata tiba

Imeboreshwa,

24 Mei 2025, 09:45:16

Rejea za mada hii

World Health Organization. Guidelines on post-exposure prophylaxis for HIV and the use of co-trimoxazole prophylaxis for HIV-related infections among adults, adolescents and children: recommendations for a public health approach – December 2014. Geneva: WHO; 2014.
Ministry of Health, Tanzania. National Guidelines for the Management of HIV and AIDS. 7th ed. Dodoma: Ministry of Health; 2019.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Updated guidelines for antiretroviral postexposure prophylaxis after sexual, injection drug use, or other nonoccupational exposure to HIV—United States, 2016. MMWR Recomm Rep. 2016;65(3):1–20.
Ford N, Irvine C, Shubber Z, Baggaley R, Beanland R, Vitoria M, et al. Adherence to HIV postexposure prophylaxis: a systematic review and meta-analysis. AIDS. 2014 Sep 24;28(15):2721–7.
Bekker LG, Rebe K, Venter F, Maartens G, Moorhouse M, Conradie F, et al. Southern African guidelines on the safe use of pre-exposure prophylaxis (PrEP) and post-exposure prophylaxis (PEP) in persons at risk of HIV infection. South Afr J HIV Med. 2016;17(1):455.