Jipu mguuni: Visababishi, dalili na njia bora za matibabu

Swali laa msingi

Habari daktari, ninajipu mguuni shida ni nini? je nawezaje kutibu?

Majibu

Jipu ni moja ya matatizo ya ngozi yanayokumba watu wa rika zote. Ni uvimbe mwekundu, unaoumiza, unaosababishwa na maambukizi ya bakteria kwenye ngozi. Mara nyingi jipu hutokea katika maeneo ya mwili yenye msuguano wa mara kwa mara, unyevu au uchafu, kama vile mguuni, kwapani, mapajani na shingoni. Makala hii itaeleza visababishi, dalili, namna ya kutibu jipu mguuni, na wakati wa kumuona daktari.

Jipu ni nini?

Jipu ni uvimbe unaojitokeza kwenye ngozi, mara nyingi kutokana na maambukizi ya bakteria wa aina ya Staphylococcus aureus. Bakteria hawa huingia kwenye ngozi kupitia michubuko midogo, nywele zilizopindia ndani ya ngozi, au kupitia vimelea waishio kwenye ngozi kutokana na ngozi kukosa ulinzi wa kutosha. Wakati mfumo wa kinga unapojibu maambukizi haya, seli nyeupe za damu hujikusanya kwenye eneo lililoathirika, na kusababisha mkusanyiko wa usaha.

Visababishi vya jipu mguuni

Sababu kuu ni maambukizi ya bakteria. Hata hivyo, kuna mambo yanayoweza kuongeza hatari ya kupata jipu:

Usafi hafifu wa ngozi ni moja ya sababu kuu zinazochangia kutokea kwa jipu. Ngozi isiyooshwa vizuri hukusanya uchafu, jasho, na mafuta, hali ambayo huongeza unyevu na joto kwenye ngozi. Mazingira haya hufaa kwa kuongezeka kwa bakteria wanaoweza kusababisha maambukizi. Usafi wa ngozi wa kila siku ni muhimu katika kuzuia hali hii.

Kupasuka kwa ngozi pia huongeza hatari ya kupata jipu. Majeraha madogo, michubuko, au mikwaruzo huondoa ulinzi wa asili wa ngozi na kutoa mwanya kwa bakteria kuingia kwenye tabaka za ndani za ngozi. Mara baada ya kupenya, bakteria huweza kuanzisha mchakato wa maambukizi na kusababisha jipu kuota.

Kingamwili dhaifu huchangia kwa kiasi kikubwa katika kuongezeka kwa uwezekano wa kupata majipu. Wagonjwa wa kisukari, watu wanaoishi na VVU, au wanaotumia dawa zinazopunguza kinga ya mwili (kama vile kortikosteroid) wako kwenye hatari zaidi. Mwili wao hauwezi kupambana ipasavyo na bakteria wanaovamia ngozi, hivyo kuruhusu maambukizi kuenea kwa urahisi.

Ngozi yenye mafuta mengi nayo ni chanzo kingine cha matatizo. Mafuta mengi yanayozalishwa na tezi za ngozi yanaweza kuziba vinyweleo. Hali hii husababisha kuunda mazingira ya anaerobic (yasiyo na oksijeni), yanayofaa kwa ukuaji wa bakteria wanaosababisha majipu. Zaidi ya hayo, nywele zilizopinda ndani kwenye vinyweleo vilivyoziba vinaweza kuchochea maambukizi na kusababisha uvimbe wa jipu.

Mavazi ya kubana yanayoweka msuguano wa mara kwa mara dhidi ya ngozi huweza kusababisha kuwasha na kuchubua ngozi. Msuguano huu huvunja kinga ya asili ya ngozi, na kuifanya iwe rahisi kwa bakteria kuvamia eneo husika. Kwa watu wanaovaa nguo za kubana mara kwa mara, hasa wakati wa kufanya kazi au mazoezi, ni muhimu kuhakikisha ngozi inabaki kavu na safi ili kupunguza hatari ya maambukizi.

Dalili za jipu mguuni

• Uvimbe mwekundu unaokua hatua kwa hatua

• Maumivu kwenye eneo lililoathirika

• Ngozi ya eneo hilo kuwa ya joto na nyekundu

• Kutokea kwa usaha baada ya siku chache

• Huenda kuambatana na homa ikiwa maambukizi yameenea

Hatua za matibabu ya awali

Kwa majipu madogo yasiyo na dalili za hatari, unaweza kuanza matibabu nyumbani:

Maji ya uvuguvugu

Loweka kitambaa safi kwenye maji ya uvuguvugu, kisha weka juu ya jipu kwa dakika 15 mara 3–4 kwa siku. Hii husaidia kuongeza mzunguko wa damu, kuharakisha kuiva kwa jipu na kuchochea utoaji wa usaha.

Usibinye jipu

Usijaribu kubinya/kulibana au kulipasua mwenyewe kwani huweza kueneza maambukizi.

Osha eneo hilo

Safisha kwa sabuni iondoayo vimelea na maji ya uvuguvugu mara mbili kwa siku.

Matumizi ya krimu ya antibiotiki

Tumia krimu kama mupirocin au fusidic acid kwa ushauri wa mtaalamu wa afya.

Wakati gani wa kumuona Daktari?

Ni muhimu kumwona daktari ikiwa:

• Jipu ni kubwa (> cm 2–3) au linaongezeka kwa kasi

• Kuna homa au baridi

• Jipu halitapona baada ya siku 5–7

• Una maumivu makali

• Una majipu yanayojirudia mara kwa mara

Matibabu ya kitaalamu

Daktari anaweza kufanya yafuatayo:

• Kufungua jipu kwa upasuaji mdogo ili kutoa usaha kwa njia salama (incision and drainage).

• Kutoa dawa za antibiotiki za kumeza kama kuna dalili za kuenea kwa maambukizi.

• Kufanya uchunguzi wa kina kama kuna majipu yanayorudia (kuangalia hali ya kinga ya mwili au magonjwa kama kisukari).

Njia za kuzuia majipu

Dumisha usafi wa ngozi kila siku. Kuosha ngozi mara kwa mara kwa maji safi na sabuni husaidia kuondoa uchafu, mafuta, na bakteria wanaoweza kusababisha maambukizi. Usafi wa mara kwa mara pia hupunguza uwezekano wa kuziba kwa vinyweleo na huimarisha kinga ya asili ya ngozi.

Epuka kuvaa nguo zinazobana sana. Mavazi ya kubana huongeza msuguano na joto kwenye ngozi, hali inayoweza kusababisha michubuko midogo na kuwapa bakteria nafasi ya kuvamia ngozi. Chagua mavazi yenye nafasi na yanayoweza kupitisha hewa vizuri, hasa wakati wa kufanya mazoezi au katika hali ya hewa ya joto.

Tibu haraka michubuko na majeraha madogo. Majeraha hata yale madogo yanaweza kuwa lango la kuingilia kwa bakteria. Ni muhimu kuyasafisha kwa maji safi, kutumia kimiminika cha kuua vimelea , na kuyafunika kwa bandeji safi ili kuzuia maambukizi.

Usibinye majipu au vipele. Kubinyajipu au kipele kunaweza kusababisha bakteria kusambaa kwenye tishu za karibu au hata kuingia kwenye damu, jambo linaloweza kusababisha maambukizi makubwa zaidi. Badala yake, tafuta matibabu sahihi kutoka kwa mtaalamu wa afya.

Ikiwa una kisukari, hakikisha kiwango cha sukari kiko katika udhibiti mzuri. Sukari ya damu isiyodhibitiwa huathiri uwezo wa mwili kupambana na maambukizi na kuchelewesha uponyaji wa ngozi. Kufuatilia viwango vya sukari kwa ukaribu na kudumisha lishe bora ni hatua muhimu za kuzuia majipu kwa watu wenye kisukari.

Hitimisho

Jipu mguuni ni hali ya kawaida lakini isipotibiwa ipasavyo linaweza kusababisha maambukizi makubwa zaidi. Matibabu ya mapema na usafi wa ngozi ni nguzo muhimu katika kuzuia na kutibu hali hii. Ikiwa una dalili za hatari au majipu yanayorudia, usisite kumwona daktari.