Kufungua uzazi

Kufungua uzazi ni upasuaji wa kurejesha mirija ya uzazi (fallopian tubes) katika hali yake ya asili baada ya kufungwa ili kuzuia mimba. Upasuaji huu hufanyika kwa lengo la kumwezesha mwanamke aliyefungwa kizazi (tubal ligation) kupata ujauzito tena.Ufanisi wa kufungua uzazi hutegemea hali ya mirija baada ya kufungwa. Mirija iliyofungwa kwa vibanio (clips) au kufungwa bila kukatwa mara nyingi hupata matokeo bora zaidi kuliko ile iliyokatwa au kuharibiwa kwa njia ya kuamsha makovu. Endapo mirija imeharibika sana au imebaki mifupi, upasuaji unaweza usifanyike kwa mafanikio.

Umuhimu wa kufungua uzazi

Lengo kuu la kufungua uzazi ni kurejesha uwezo wa mwanamke kupata mimba kwa njia ya asili baada ya kufunga kizazi. Ni chaguo linalozingatiwa na wanawake wanaotamani kubeba ujauzito tena bila kutumia teknolojia za uzazi msaidizi kama IVF.

Nani anaweza kufunguliwa uzazi?

Siyo kila mwanamke aliyejifunga kizazi anafaa kufanyiwa upasuaji wa kufungua uzazi. Daktari hufanya tathmini kamili ili kubaini kama upasuaji una nafasi ya kufanikiwa. Vipengele vinavyozingatiwa ni pamoja na:

1. Uwiano wa Uzito kwa Urefu wa Mwili (BMI): Wanawake wenye uzito unaokubalika kiafya huwa na matokeo mazuri zaidi baada ya upasuaji. Obeziti huongeza changamoto za upasuaji na kuchelewesha kupona.

2. Njia ya Kufunga Kizazi: Njia iliyotumika awali inaathiri mafanikio. Kufungwa kwa vibanio au kamba huwa na mafanikio makubwa kuliko kukatwa au kuharibiwa kwa makovu.

3. Makovu ya Mirija ya Uzazi: Makovu kidogo huashiria nafasi nzuri ya mafanikio. Mirija yenye makovu mengi au iliyozibwa kwa makovu haiwezi kufunguliwa kwa ufanisi.

4. Urefu wa Mirija Iliyosalia: Mirija mirefu baada ya kufungwa huongeza nafasi ya kufanikiwa. Mirija mifupi sana haiwezi kuunganishwa tena kwa urahisi.

5. Ubora wa Manii na Mayai: Hata kama mirija imefunguliwa, ujauzito hautatokea bila mayai na manii yenye ubora. Hivyo, wenzi wote hupimwa kabla ya upasuaji.

Aina za upasuaji wa kufungua uzazi

1. Upasuaji wa laparaskopiki

Huu ni upasuaji wa kisasa unaofanywa kwa kutumia kifaa maalum chenye kamera (laparaskopi). Kamera huingizwa kupitia tundu dogo tumboni ili kufikia mirija ya uzazi. Daktari huunganisha tena mirija iliyotenganishwa kwa kutumia nyuzi maalum zinazoyeyuka.Mara nyingi, mgonjwa huruhusiwa siku hiyo hiyo au baada ya kulazwa kwa siku moja au mbili.

2. Upasuaji wa kawaida wa sehemu ndogo ya tumbo

Katika aina hii, daktari hufanya mchano mdogo chini ya tumbo ili kufikia kizazi na mirija ya uzazi. Baada ya kuona mirija, daktari huiunganisha kwa kutumia nyuzi zinazoyeyuka zenyewe.Hata hivyo, ikiwa mirija imeharibika au imebaki mifupi, daktari anaweza kushindwa kuunganisha mirija yote.

Baada ya upasuaji

Baada ya kufanyiwa kufungua uzazi, mwanamke huhitaji muda wa wiki moja hadi mbili kurejea kwenye shughuli za kawaida. Ni muhimu kufuata maagizo ya daktari kuhusu usafi, mazoezi, na matumizi ya dawa. Pia, daktari atapanga tarehe ya kufuatilia maendeleo ili kuhakikisha upasuaji umepona vizuri.

Ufanisi wa upasuaji wa kufungua uzazi

Mafanikio ya upasuaji huu hutegemea mambo kadhaa, ikiwemo:

• Umri: Wanawake walio chini ya miaka 35 huwa na uwezekano mkubwa wa kupata ujauzito kuliko wenye umri mkubwa.

• Njia ya Kufungwa Awali: Kufungwa kwa kibanio au sehemu ndogo ya mrija huwa na mafanikio bora kuliko kufungwa kwa makovu au kukatwa sehemu kubwa ya mirija.

• Afya ya jumla na uzito wa mwili.

Kwa wastani, kati ya wanawake 50–80 kati ya 100 hupata ujauzito ndani ya mwaka mmoja baada ya kufungua uzazi ikiwa hali ya mirija ni nzuri.

Madhara yanayoweza kutokea

Kama upasuaji mwingine wowote, kufungua uzazi huweza kuwa na hatari zifuatazo:

• Kutopata ujauzito baada ya upasuaji

• Kutokwa damu au maambukizi

• Kuundwa kwa makovu mapya kwenye mirija

• Majeraha kwenye viungo vya jirani

• Madhara ya dawa za usingizi kama maumivu ya kichwa au kichefuchefu

• Hatari ya mimba kutunga nje ya mji wa mimba (ectopic pregnancy)

Nini kifanyike iwapo upasuaji hautafanikiwa?

Endapo kufungua uzazi hakukuleta matokeo ya ujauzito, kuna njia mbadala za kitaalamu kama:

1. Kuchavusha yai nje ya mwili na kupandikizwa (IVF – In Vitro Fertilization)

2. Kupandikiza yai lililorutubishwa kwenye kizazi cha mwanamke mwingine (Surrogacy)

Njia hizi hutumika zaidi katika nchi zilizoendelea na baadhi ya vituo vya uzazi msaidizi katika nchi zinazoendelea.

Je, kuna tiba asilia ya kufungua uzazi?

Kwa sasa, hakuna tiba asilia au dawa za mitishamba zilizothibitishwa kitaalamu kufungua mirija ya uzazi iliyofungwa. Upasuaji wa kitabibu pekee ndiyo njia salama na inayotambulika kitaalamu kurejesha uzazi.

Maswali 10 yaliyoulizwa mara kwa mara