Ulimi kushikwa kwa mtoto: Sababu, Dalili na Matibabu

Swali la msingi

"Habari daktari, naitwa Regina. Nina mtoto mwenye umri wa mwaka mmoja na miezi minane. Tangu azaliwe sijawahi kumsikia akitamka maneno yoyote, hata rahisi kama ‘mama’ au ‘baba’. Nimegundua pia hawezi kutoa ulimi nje vizuri, hawezi kulamba midomo, na wakati mwingine anaponyonya huonekana kama anahangaika sana. Dada yangu alisema huenda ana tatizo linaloitwa 'ulimi kushikwa' au 'tongue-tie'. Je, ulimi kushikwa kwa mtoto ni tatizo la kawaida? Linachunguzwaje? Na je, linaweza kutibika bila upasuaji?"

Majibu

Ulimi ni kiungo muhimu kwa mtoto kwa ajili ya kunyonya, kumeza, na kuanza kujifunza kuongea. Baadhi ya watoto huzaliwa na hali inayoitwa ankailoglossia, ambapo ukamba wa chini ya ulimi huwa fupi, mgumu au umeshikilia ulimi kupita kawaida. Hii hufanya ulimi ushindwe kusogea vyema, na hali hiyo huitwa kwa Kiswahili "ulimi kushikwa" au ulimi kunaswa.

Dalili za ulimi kushikwa kwa mtoto

Dalili zinaweza kujitokeza mara tu baada ya kuzaliwa au baadaye kadri mtoto anavyokua. Dalili hutegemea kiwango cha kushikwa kwa ulimi, na baadhi ya watoto hawana dalili kabisa. Dalili kuu ni:

Kwa vichanga

• Ugumu wa kunyonya titi au chupa

• Kushikwa kwa titi kwa muda mfupi kisha kuachia

• Kulia mara kwa mara kwa njaa licha ya kunyonya

• Uzito kutoongezeka ipasavyo

• Mama kupata maumivu wakati wa kunyonyesha

Kwa watoto wakubwa

• Kuchelewa kuanza kuongea

• Kutamka vibaya baadhi ya maneno (hasa yenye herufi R, L, S, T, Z)

• Ulimi kushindwa kutoka nje ya kinywa

• Ulimi kushindwa kugusa paa la kinywa (kaakaa)

• Muonekano wa ulimi kuwa na umbo la moyo unapojaribu kuutoa nje

Vihatarishi

Visababishi

Ulimi kusjikwa ni hali ya kuzaliwa nayo. Mara nyingi hakuna sababu maalum inayojulikana, ingawa huweza kujirudia katika familia. Wataalamu wanaamini inatokana na kutokamilika kwa maendeleo ya ukamba wa ulimi wakati wa mimba.

Madhara ya ulimi kushikwa

Kama haitagunduliwa na kutibiwa mapema, ulimi kushikwa inaweza kusababisha:

• Ugumu wa kuongea kwa ufasaha

• Changamoto ya kula vyakula fulani (kama barafu au pipi zinazobidi kulambwa)

• Kuathiri usafi wa kinywa (mtoto kushindwa kusafisha meno kwa ulimi)

• Matatizo ya kisaikolojia au aibu kwa mtoto

Uchunguzi na tathmini

Daktari wa watoto au mtaalamu wa meno kwa watoto hufanya uchunguzi wa ulimi na ukamba wake. Wanaangalia:

• Urefu na urefu wa ukamba wa ulimi

• Uwezo wa ulimi kusogea juu, chini, kushoto na kulia

• Madhara kwa unyonyaji au usemaji

Kwa watoto wakubwa, mtaalamu wa lugha na mawasiliano huweza kuhusishwa kwa tathmini ya uongeaji.

Matibabu ya ulimi kushikwa

Matibabu hutegemea kiwango cha tatizo na madhara yake kwa mtoto.

1. Kusubiri kwa uangalizi

Ikiwa tongue-tie haileti madhara, mtoto anaweza kufuatiliwa tu bila matibabu ya haraka.

2. Frenotomi (upasuaji mdogo wa kukata kamba)

• Hutumika kwa watoto wachanga

• Ni utaratibu rahisi, huchukua sekunde chache bila ganzi au kwa ganzi kidogo

• Daktari hukata ukamba kwa kifaa maalum

3. Frenuloplasti (upasuaji wa kina zaidi)

• Hutumika kwa watoto wakubwa au kama ukamba ni mgumu sana

• Hufanyika kwa ganzi na kuhitaji kushonwa

• Inafanywa na daktari bingwa wa Sikio Pua na Koo au upasuaji wa kinywa

Huduma baada ya matibabu

• Mtoto huruhusiwa kunyonyesha au kula baada ya muda mfupi

• Mafanikio huwa makubwa sana kwa watoto waliofanyiwa mapema

• Mazoezi maalum ya ulimi huweza kuhitajika kwa watoto wakubwa ili kusaidia kuzoea haraka

Wakati wa kumwona daktari haraka?

Mtoto wako anapashwa kuonwa na daktari mapema ikiwa:

• Hawezi kunyonya vizuri

• Anashindwa kuongea hadi kufikia miaka 2

• Ulimi wake haueleweki unapotamka maneno

• Unahisi kuwa ulimi wake hauwezi kusogea kama kawaida

Hitimisho

Ulimi kushikwa ni hali ya kawaida inayotibika kwa njia rahisi na salama. Utambuzi wa mapema na hatua sahihi husaidia kuepusha madhara ya muda mrefu. Ikiwa unahisi mtoto wako ana hali hii, usisite kumpeleka kwa daktari kwa uchunguzi.

Maswali yaliyuoulizwa mara kwa mara