Kirusi chikungunya

Kirusi chikungunya ni kirusi anayesababisha homa ya homa ya chikungunya, moja kati ya magonjwa ya mlipuko yanayotokea sana kwenye ukanda wa sana kwenye ukanda wa tropiki kama Afrika na kusini mashariki mwa Asia pamoja na India.

Kirusi husababisha nini?

Kirusi hiki husababisha homa kali ya chikungunya.

Ugonjwa wa Homa ya chikungunya umeanza mwaka gani?

Kulingana na WHO, ugonjwa wa homa ya chikungunya ligundulika kwa mara ya kwanza Tanzania mwaka 1953 katika kijiji cha Swahili wilaya ya Newala. Ugonjwa huu ulianza kusambaa sehemu nyingine duniani na kwa sasa unapatikana karibia nchi 60 duniani kama vile Asia, Afrika, Ulaya na Amerika.

Genus na familia ya kirusi

Kirusi cha chikungunya ni kimoja wapo kwenye genus ya Alphavirus na familia ya Togaviridae. Virusi katika familia hii hufahamika kuwa na strendi moja ya RNA.

Sifa za kirusi

Chikungunya ni kirusi chenye strendi moja ya RNA na kipo familia ya Togaviridae yenye sifa zifuatazo;

• Wana strendi moja ya RNA

• Wana umbile lenye pande 20 (ikosahedro)

• Ganda lake la nje la seli limejifunga

• Wana kipenyo cha urefu wa 70nm

Virusi kundi moja na Chikungunya

Virusi wengine walio kundi moja na kirusi chikungunya ni;

• Kirusi cha Eastern Equine encephalitis

• Kirusi cha Western equine encephalitis

• Kirusi cha Venezudan equine encephalitis

Mtunzaji wa kirusi

Kirusi cha chikungunya hutunzwa na binadamu, nyani na mbu.

Uenezwaji wa kieusi

Kirusi cha chikungunya kinaenezwa kwa njia zifuatazo;

• Mbu anapomng’ata mgonjwa wa homa ya chikungunya, hubeba kirusi huyu kwenye matumbo yake na mara anapomng'ata mtu mwingine humwachia kirusi huyu

• Kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto ( huchangia kwa asilimia ndogo sana)

• Kuongezewa damu ya mtu mwenye maambukizi ya kirusi chikungunya (huchangia kwa asilimia ndogo sana)

Dalili za maambukizi

Muda wa kuatema wa kirusi chikungunya ni huanzia siku tatu mpaka saba. Mtu mwenye ugonjwa huu huweza kumuambukiza mwingine pale tu dalili zinapoanza kuonekana ambazo ni;

• Homa kali (102°f-105°f)

• Uchovu

• Kutetemeka

• Maumivu ya kichwa

• Maumivu ya koo

• Maumivu ya viungio vya mwili

• Maumivu ya tumbo

• Haja kubwa ngumu

Vipimo tambuzi

Vipimo vya kirusi cha chikungunya;

• Picha nzima ya damu

• RT-PCR

• Kuotesha virusi

• Kipimo cha Seroloji

Magonjwa mfanano

Magonjwa yanayoweza kufanana dalili na ugonjwa wa Homa ya chikungunya ni pamoja na;

• Homa ya Dengue

• Homa ya West nile

• Maambukizi ya Kirusi Adenovirus

• Homa ya Ebola

• Homa ya Ross river

• Homa ya Sindbis

• Rubela

• Mumps

• Hepatitis B

• Homa ya Lassa

• Falciparum malaria

Matibabu

Hakuna matibabu rasmi kwa ajiri ya ugonjwa unaotokana na maambukizi ya kirusi chikungunya, hata hivyo ili kumsaidia mgonjwa anaweza fanyiwa mambo yafuatayo kutibu dalili;

• Kuongezewa maji kwa njia ya mishipa au

• Kunywa kama atakuwa kapungukiwa maji mwilini

• Dawa za kutuliza

• Mazoezi ya viungo vya mwili

• Dawa zinazozuia au kupunguza michomo kinga

Kinga

Fanya yafuatayo ili uweze kujikinga na virusi vya chikungunya;

• Dhibiti wa viumbe wanaoeneza kirusi chikunguka kama vile mbu.

• Tumia dawa ya kuua mbu

• Punguza au acha safari zisizo na lazima katika ukanda wa kitropiko au maeneo yenye hali ya juu ya maambukizi

• Vaa nguo ndefu zinazofunika sehemu zote za mwili pia kofia na soksi

• Funga milango na madirisha wakati wa jioni kuzuia mbu kuingia ndani

Je kuna chanjo ya kirusi mumps?

Chanjo kwa ajiri ya kirusi chikungunya haijatengenezwampaka sasa.

ULY clinic inakushauri uwasiliane na daktari wako siku zote kabla ya kuchukua hatua yoyote inayohusu afya yako

Wasiliana na daktari wa ULY clinin kwa ushauri na Tiba kwa kupiga nambza za simu au kubonyeza "Pata Tiba"chini ya tovuti hii

​

Orodha kuu

Rejea zamada hii;

1. CDC. Chikungunya Virus. https://www.cdc.gov/chikungunya/transmission/index.html. Imechukuliwa 11/09/2021

2. MAYO CLINIC. Chikungunya virus. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/infectious-diseases/expert-answers/what-is-chikungunya-fever/faq-20109686. Imechukuliwa 11/09/2021

3. NCBI. Chikungunya Virus. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3085104/. Imechukuliwa 11/09/2021

4. MEDSCAPE. Chikungunya Virus. https://emedicine.medscape.com/article/2225687-treatment#d1. Imechukuliwa 11/09/2021

5. WHO. Chikungunya. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/chikungunya. Imechukuliwa 11/09/2021

6. Dubrulle M, et al. Chikungunya virus and Aedes mosquitoes: Saliva is infectious as soon as two days after oral infection. PLOS ONE, 2009. 4(6): p. e5895.

7. Silva M.M.O, et al. Concomitant Transmission of Dengue, Chikungunya, and Zika Viruses in Brazil: Clinical and Epidemiological Findings From Surveillance for Acute Febrile Illness. Clinical Infectious Diseases, 2018.

8. Goyal M, et al. Recent development in the strategies projected for chikungunya vaccine in humans. Drug Design Development and Therapy, 2018. 12: p. 4195-4206.