Vipele machoni

Vipele ndani ya kope za macho ni uvimbe mdogo unaojitokeza katika sehemu ya ndani ya kope, mara nyingi kutokana na kuziba kwa mirija ya tezi za mafuta. Kope za macho zina tezi hizi ili kusaidia kulainisha jicho kwa kutoa mafuta yanayochangia utengenezaji wa machozi.

Kuziba kwa mirija hii huruhusu bakteria (hasa Staphylococcus aureus) kuzaliana na kuleta maambukizi au kuvimba bila maambukizi, na kusababisha vipele vinavyosababisha maumivu, muwasho, au hisia ya kuwepo kwa kitu ndani ya jicho.

Aina za vipele

1. Hordeolum ya ndani – Maambukizi ya papo kwa papo ya tezi za meibomian, huambatana na maumivu na wekundu.

2. Chalazion – Kuvimba taratibu kwa tezi bila maambukizi, kawaida hakiumizi lakini huweza kukua na kusababisha usumbufu wa kuona.

Dalili kuu za vipele ndani ya kope

• Vuvimbe mwekundu ndani ya kope

• Maumivu ya jicho, hasa unapoligusa au kufumbua

• Kutoa machozi

• Kuhisi mchanga au kitu ndani ya jicho

• Uwezekano wa kuona kwa shida ikiwa kipele kikubwa

• Muwasho au hisia ya jicho kuwa na kitu

• Kuathirika kwa mwanga (photophobia)

Visababishi vikuu

• Kuziba kwa tezi za mafuta

• Maambukizi ya bakteria (hasa Staphylococcus)

• Magonjwa ya ngozi kama:

  • Blepharitis

  • Rosacea

• Matumizi mabaya ya vipodozi

Vihatarishi

• Kugusa macho bila kunawa mikono

• Kutotumia vipodozi salama (vilivyoisha muda au vichafu)

• Kuacha vipodozi usiku

• Uvaaji wa lenzi za macho zisizo safi

• Historia ya vipele vya mara kwa mara

• Kuishi kwenye mazingira yenye vumbi au uchafu

Aina nyingine za vipele vya kope

1. Xanthelasma – Mabaka laini ya mafuta ya rangi ya njano karibu na kope, yanaweza kuashiria kiwango kikubwa cha kolesteroli.

2. Papilloma – Vivimbe visivyo na maumivu, hutokea nje ya kope au ndani, na hukua polepole.

3. Vifuko vya maji – Huonekana kama vijifuko vidogo visivyo na maumivu, lakini huweza kuleta usumbufu wa kuona.

Vipimo na uchunguzi

Ili kuthibitisha chanzo na hali ya vipele ndani ya kope za macho, daktari anaweza kufanya vipimo ifuatavyo:

• Uchunguzi wa macho kwa kutumia darubini ya hasira. Huu ni uchunguzi wa karibu wa kope, uso wa macho, na sehemu za ndani ya jicho kwa kutumia darubini maalum yenye mwanga mkali. Husaidia kuona iwapo kuna uvimbe, maambukizi, au kuziba kwa mirija ya mafuta.

• Uchunguzi wa vimelea vya maambukizi. Ikiwa kuna dalili za maambukizi (kama vile kuvimba, uvimbe wenye rangi nyekundu, au utoaji wa majimaji), daktari anaweza kuchukua sampuli kutoka kwenye vipele kwa ajili ya utambuzi wa bakteria, virusi, au fangasi.

• Vipimo vya ufanyajikazi wa tezi mafuta za kope. Kuna vipimo maalum vinavyoweza kufanywa kutathmini utendaji kazi wa mirija ya mafuta ya kope, kama vile kuangalia kama mirija hiyo imeziba au mafuta yanayotiririka ni ya kawaida.

• Uchunguzi wa macho kwa mwanga wa UV. Daktari anaweza kutumia rangi ya Fluorescein kuangalia ikiwa kuna majeraha kwenye kornea (sehemu ya mbele ya jicho), ambayo yanaweza kusababishwa na vipele au hali zinazohusiana.

• Historia ya mgonjwa na uchunguzi wa maumivuIngawa si kipimo rasmi, kuuliza maswali kuhusu dalili kama maumivu, kutoa machozi, au kuathiriwa na mwanga ni sehemu muhimu ya uchunguzi.

• 
  

Matibabu ya nyumbani

• Kanda ya maji ya uvuguvugu kwa dakika 10, mara 3–4 kwa siku ili kulainisha tezi na kupunguza uvimbe.

• Epuka kukamua kipele au kukibinya.

• Usitumie lenzi za kuweka kwenye macho hadi uvimbe uishe.

• Safisha kope zako kwa upole na maji safi au sabuni maalum ya macho.

• Epuka vipodozi hadi kipele kipone.

Matibabu ya kitaalamu

• Antibayotiki kwa njia ya marhamu au matone ya macho kama kuna maambukizi.

• Dawa za kutuliza uvimbe ikiwa hakuna maambukizi.

• Upasuaji mdogo wa kuviondoa kwa vipele vikubwa au visivyoisha baada ya wiki kadhaa.

• Uchunguzi wa damu kwa walio na vipele vya mara kwa mara kuangalia kiwango cha lipids au magonjwa ya ngozi.

Wakati wa kumwona Daktari haraka?

• Jicho linauma sana au linavimba sana

• Kiinimacho kimeanza kuathirika au kuona kunapungua

• Kiuvimbe hakijapungua baada ya wiki 2

• Kuna usaha mwingi au homa

• Kiuvimbe kinarudi mara kwa mara

Kinga ya vipele ndani ya kope

• Nawa mikono kabla ya kushika macho

• Ondoa vipodozi usiku kabla ya kulala

• Epuka kutumia vipodozi vya mtu mwingine

• Tumia lenzi safi na salama

• Tibu blepharitis au rosacea mapema

• Kula chakula chenye mafuta mazuri kama samaki wa maji baridi (sangara, salmon) kwa afya ya tezi za macho

Hitimisho

Vipele ndani ya kope siyo tatizo la kutisha iwapo vitatibiwa kwa usahihi. Usalama wa macho hutegemea usafi wa macho yako, utunzaji wa vipodozi na kupata ushauri wa kitabibu pale dalili zinapoendelea au kuwa sugu.

Maswali yaliyoulizwa mara kwa mra