Usingizi usioisha

Kurasa hii imezungumzia kuhusu tatitizo la usingizi kupita kiasi lenye jina la kitiba la ‘Haipasomnia’

Usingizi usioisha ni hali inayotokea kwa nadra, na hukusababishia upate usingine mara nyingi zaidi baada ya kupambazuka hata kama ulipata muda mrefu wa kulala wakati wa usiku. Kwa maana nyingine tatizo hili husababisha kulala muda mrefu wakati wa usiku au kusinzia mara kwa mara baada ya kupambazuka kusikosababishwa na kuchoka au kutopata muda wa kutosha kulala wakati wa usiku. Usingizi wa namna hii hautakufanya ujihisi na nguvu wala kutosheka kulala mara baada ya kuamka.

Usingizi usioisha unaweza kukupata muda wowote na kuleta hatari kwa mfano unaweza kutokea wakati unatembea, ukiwa unaendesha pikipiki au gari n.k.

Kumbuka

Usingizi usioisha si ugonjwa, bali ni dalili ya hali au ugonjwa unaoendelea ndani ya mwili wako unaohitaji uchunguzi ili kutambua ni nini kisababishi

Aina za usingizi usioisha

Kuna aina mbili za usingizi usioisha zinafahamika, aina ya msingi na ya sekondari ya usingizi usioisha.

Aina ya msingi ya usingizi usioisha hutokea pale endapo hakuna shida nyingine yoyote ndani ya mwili iliyofahamika baada ya kufanyiwa vipimo mbalimbali. Kisababishi cha usingizi wa awali usioisha hudhaniwa kuwa madhaifu ndani ya mfumo wa umeme au sehemu ya ubongo inayodhibiti usingizi.

Wakati huo aina ya sekondari ya usingizi uioisha ni ile ambayo kuna sababu zinazofahamika mfano tatizo la ‘sleep apnea’, majeraha ndani ya kichwa, matumizi ya pombe na madhaifu ya homoni mwilini.

Dalili

Dalili kuu za usingizi usioisha ni kupata uchovu mkali wa mwili unaodumu, kusinzia sinzia na kushindwa kuamka kwa wakati kutokana na kuwa na vipindi virefu vya kulala.

Dalili zingine

Dalili zingine zinaweza kuwa pamoja na;

• Kuishiwa nguvu

• Kuwa mkali

• Kuwa na hofu

• Kukosa hamu ya chakula

• Kufikiria kwa shida au kuongea kwa shuda

• Kupoteza kumbukumbu

• Kutojihisi kufanya chochote

Visababishi

Visababishi vya kukosa usingizi aina ya sekondari

• Magonjwa ya usingizi kama narcolepsy na sleep apnea

• Kutolala vema wakati wa usiku

• Kuwana uzito mkubwa kupita kiasi

• Matumizi ya dawa na pombe

• Majeraha ndani ya kichwa au magonjwa ya mfumo wa nevakam ugonjwa wa Parkinson's

• Matumizi ya dawa jamii ya tranquilizers au antihistamines

• Kuzaliwa na tatizo

• Msongo wa mawazo

Vipimo

Kabla ya kufanyiwa vipimo, daktari atakuuliza maswali mbalimbali ili kufahamu shida yako, baada ya hapo anaweza kuagiza vipimo ili kutofautisha tatizo lako ni la awali au sekondari na namna ya kufanya matibabu.

Baadhi ya vipimo ambavyo unaweza agizwa fanya ni;

• Kipimo cha Full blood picture

• Kipimo cha CT scan ya kichwa

• Kipimo cha kupima usingizi kinachoitwa polysomnography

• Kipimo cha electroencephalogram (EEG)

Matibabu

Matibabu huhusisha kutibu dalili. Baadhi ya dawa ambazo utaandikiwa na daktari kutibu tatizo hili ni zipo kwenye makundi ya;

• Dawa kundi la ‘stimulant’ kama amphetamine, Methylphenidate na modafinil

• Dawa kundi la ‘central alpha agonists’ kama Clonidine

• Dawa kundi la ‘decarboxylase inhibitor’ kama Levodopa

• Dawa kundi la ‘dopamine receptor agonists’ kama Bromocriptine

• Dawa kundi la Antidepressants

• Dawa kundi la Monoamine oxidase inhibitors.

Kinga

Baadhi ya matatizo ya usingizi kupita kiasi hayawezi kuzuilika, hata hivyo unaweza kujikinga na vihatarishi kwa;

• Kufanyamazingira unayolala kuwa rafiki

• Kupunguza matumizi ya pombe na kahawa

• Kuacha kutumia dawa zinazosababisha kuzinzia, kulewa

• Kutofanya kazi mpaka usiku wa manane

• Kuacha kula mlo mkubwa wakati wa kulala

• Kutumia mlo maalumu wa kupambana na tatizo hili