Dawa Artesunate

Artesunate ni dawa iliyo kwenye kundi la dawa za kutibu malaria kali, inayofahamika kwa jina jingine la Camequin

Uzito na fomu ya Artesunate

Hupatikana katika fomu ya unga wenye uzito wa milligramu 110 kwa chupa moja. Unga huu huchanganywa na maji na kutumika kwa kuchoma na sindano.

Artesunate hutibu nini?

Dawa hii imehifadhiwa kutumika kwa matibabu ya awali ya malaria kali na baada ya hapo hufuatia na dawa jamii nyingine za kumeza.

Vimelea wanaodhuriwa na artesunate

Plasmodium vivax

Plasmodium ovale

Namna Artesunate inavyofanya kazi

Dawa jamii ya Artemisinin ikiwa pamoja na artesunate humeng’enywa haraka na ini kutengeneza dihydroartemisinin (DHA)

Artesunate na DHA, kama ilivyo artemisinin zingine, huwa na kimeng’enya cha endoperoxide kinachoamshwa na madini chuma ili kuwa sumu ya oksijeni inayofanya kazi ya kuzuia uzalishaji wa protini na nucleic acid, kubadilisha umbile na kupunguza kasi ya ukuaji wa kimela na kuua

Artesunate na DHA hufanya kazi kwenye kimelea Plasmodium species kikiwa kwenye damu na fomu ya gametocytes, hufanya kazi pia kwenye kimelea hiki hata kama ni sugu kwenye chloroquine

Tahadhari kwa watumiaji wa artesunate

Tahadhari inapaswa kuchukuliwa kwa wagonjwa wenye mzio na dawa hii. Artesunate itapswa kusimamishwa mara moja endapo kuna dalili ya;

• Kushuka kwa shinikizo la damu

• Kiungulia

• Kuvimba kwa mwili

• Harara kwenye ngozi

Matumizi ya Artesunate na chakula

Dawa hii haijaripotiwa kuwa na mwingiliano na chakula

Nusu maisha ya dawa na utolewaji taka mwilini

Nusu maisha ya dawa ni masaa 0.3 hr kwa artesunate na masaa 1.3 kwa DHA 1.3. Haifahamiki mpaka sasa namna gani artesunate inavyotolewa mwilini.

Wagonjwa wasiopaswa kutumia Artesunate

Wagonjwa wenye mzio na dawa jamii ya Artesunate

Wagonjwa waliofahamika kuwa na mzio wa anafailaksia kwenye dawa zingine

Dawa zenye mwingiliano na Artesunate

Dawa zenye mwingiliano mkali za kuzuia dawa hii kutumika pamoja na dawa zingine

Dapsone ya kupaka

Sotorasib

Tepotinib

Artesunate ikitumika na dawa hizi mgonjwa anapaswa kuwa chini ya ungalizi wa karibu;

• Axitinib

• Berotralstat

• Carbamazepine

• Deferasirox

• Diclofenac

• Diflunisal

• Eltrombopag

• Imatinib

• Methylene blue

• Nevirapine

• Phenobarbital

• Phenytoin

• Regorafenib

• Rifampin

• Ritonavir

• Sorafenib

• Tucatinib

• Vandetanib

Matumizi ya Artesunate kwa mama mjamzito

Taarifa za matokeo ya matumizi ya artesunate wakati wa ujauzito ni machache kuweza kusemea madhara yake wakati wa ujauzito.

Matumizi ya Artesunate kwa mama anayenyonyesha

Dawa hii hupatikana kwenye maziwa ya mama licha ya kutokuwepo na tafiti zinazoonyesha madhara yake kwa kichanga anayenyonya maziwa.

Maudhi ya Artesunate

• Kuishiwa chembe nyekundu za damu

• Kupunguza chembe sahani za damu

• Kuwa na wingi wa bilirubin

• Upungufu wa damu

• Ongezeko la vimeng’enye vya ini (transaminase)

• Upungufu wa che,be sahani za damu

• Ongezeko la bilirubini kwenye damu

• Leukosatosis

• Kuferi ghafla kwa figo kiasi cha kuhitaji dayalisis

• Dalili kali ua kupumua kwa shida

• Limfopenia

• Hemoglobinuria

• Neutropenia

• Kuganda wa damu kwenye mishipa ya vena ya ndani

• Ongezeko la creatinine

• Nimonia

• Mapafu kuvia maji

• Kuharisha

• Manjano

• Madhaifu ya mfumo wa fahamu

Je endapo umesahau dozi yako ufanyaje?

Kama umesahau kutumia dozi yako, tumia mara pale utakapokumbuka. Isipokuwa kama muda wa dozi nyingine umekaribia sana unatakiwa kuruka dozi uliyosahau na kuendelea inayofuata kama muda uliopangiwa na daktari wako.