Damu nyingi kwa mjamzito

Damu nyingi humaanisha kuwa na chembe nyekundu za damu katika kiwango cha juu kuliko kawaida.

Kuwa na damu nyingi kutokana na sababu za kurithi wakati wa ujauzito ni tatizo linalotokea kwa nadra sana na huambatana na matokeo mabaya ya ujauzito, ambapo ni asilimia 40 tu ya wajawazito hupata watoto hai. Matokeo mazuri ya ujauzito hupatikana kama mama atakuwa kwenye makali kwa kutumia dawa za kuyeyusha damu kama aspirini, heparini yenye uzito kidogo na interferon alpha

Dalili

Dalili za damu nyingi ni;

• Kutokwa na damu bila sababu mfano kwenye fizi na puani

• Kuwashwa haswa unapooga maji ya uvuguvugu

• Maumivu ya kichwa

• Hisia za mgandamizo chini ya mbavu ya kushoto au hisia za tumbo kujaa muda mfupi baada ya kula upande wa kushoto juu ya kitovu kutokana kukua kwa bandama

• Mwili kuwa dhaifu

• Kizunguzungu

• Kupoteza uzito bila sababu

• Kuona vitu vyeusi vinavyokuja na kuondoka

• Kuona kitu kimoja kama viwili

• Kushindwa kupumua vema

• Kuvimba kwa maungio ya mwili haswa kidole gumba

• Uso kuwa na rangi nyekundu au mweusi kama mtu aliyeungua na jua

• Hisia za ganzi, kuchomachoma na kuungua kwenye, migu, kanyagioa, mikono na viganja

• Hisia za ganzi miguuni, kwenye mikono, kanyagio na viganjani

Visababishi

Visababishi vya damu nyingi huweza kuwa;

Sababu za awali

Tatizo hili huweza kutokea kwa sababu mbalimbali zinazoweza kuwa madhaifu ya awali kwenye chembe za erythroid kwenye ma mifupa zinazohusika kutengeneza damu kama ugonjwa wa kuonekana ukubwani wa polycythaemia vera (PV) au wa kurithi kutokana na mabadiliko ya jeni kama erythropoietin.

Sababu za pili

• Damu nyingi kutokana na sababu ya pili hutokana na mabadiliko katika jeni zinazohisi oksijeni na sababu mbalimbali zinazotokana na kiwango kidogo cha oksijeni katika tishu.

• Magonjwa yanayofanya upungufu wa oksijeni katika tishu kama magonjwa ya mapafu na moyo.

Sababu zisizofahamika

Baadhi ya nyakati, sababu halisiinayosababisha uzalishaji wa damu nyingi inaweza isifahamike, kisababishi hiki huoitwa ‘damu nyingi isiyo na kisababishi’

Madhara ya damu nyingi

Kuwa na damu nyingi husababisha ongezeko la uzito wa damu linalopelekea kuganda kirahisi na kuleta madhaifu yanayotokana na damu kuganda kama kiharusi.

Wagonjwa wengi wenye tatizo la kuzaliwa na damu nyingi huonyesha dalili mapema katika umri mdogo hivyo kuweza gunduliwa pia katika ujauzito.

Matokeo ya ujauzito, matibabu na madhara yanayoweza kutokea kwa wagonjwa wenye damu nyingi hayafahamiki vema kutokana na kutokuwa na taarifa nyingi.

Utambuzi

Utambuzi wa tatizo hili huanza kwa kupima kiwango cha homon inayohusika katika uzalishaji wa chembe nyekundu za damu yenye jina la erythropoietin ( EPO) kama hatua ya awali.

Magonjwa yanayofanana

Magonjwa yanayofahana na damu nyingi ni;

• Saratani ya EPO

• Magonjwa ya figo

• Kuwa kwenye dozi ya EPO

Matibabu

Matibabu ya damu nyingi wakati wa ujauzito yanapaswa kufanyika katika vituo maalumu. Matibabu huhusha matumizi ya dawa na yasiyo dawa.

Matibabu ya dawa

Dawa hulenga kuzuia dalili na madhara yanayoweza kujitokeza na kudhibiti tatizo linalosababisha kama limefahamika.

Dawa za kudhibiti madhara

Madhara yanayotokana na kuganda kirahisi kwa damu kutokana na kuwa nzito hutibiwa na dawa za kuyeyusha damu kama vile;

• Aspirin

• Heparin yeney uzito kidogo

Dawa za kudhibiti ongezeko la damu

Dawa za kudhibiti kiwango cha chembe nyekundu za damu ni;

• Hydroxyruea (Droxia, Hydrea)

• Interferon alfa-2b (Intron A)

• Ruxolitinib (Jakafi)

• Busulfan (Busulfex, Myleran)

Dawa za kudhibiti muwasho

Kudhibiti muwasho miongoni mwa dawa zifuatazo zinaweza kutumika;

• Paroxetine

• Fluoxetine

Matibabu ya kisababishi

• Kuacha kuvuta sigara au kutumia mazao yenye nicotini hupunguza hali ya upungufu wa oksijeni kwenye tishu inayopelekea ongezeko la uzalishaji damu.

• Kupata matibabu ya magonjwa ya moyo na mapafu yanayopelekea upungufu wa oksijeni kwenye tishu hudhibiti tatizo la damu nyingi kutokana na sababu hizi.

Matibabu yasiyo dawa

Matibabu yasiyo dawa huhusisha tiba ya kupunguza kiwango cha damu kwa kutoa damu mwilini mara kwa mara.

Kinga

Inaweza kuwa ngumu kujikinga na tatizo hili kama ni la kuzaliwa au linahusisha mabadiliko ya jeni. Hata hivyo unaweza kufanya baadhi ya mambo ili kudhibi baadhi ya visababishi vinavyofahamika kwa;

• Kuacha kuvuta sigara na kukaa mbali na moshi wa sigara

• Kuacha matumizi ya mazao yenye nicotine kama sigara na mengine

• Kuishi maeneo karibu na usawa wa bahari na kuepuka maeneo yaliyo mbali na usawa wa bahari. Maeneo yaliyo mbali na usawa wa bahari huwa na kiwango kidogo cha oksijeni kinachoamsha uzalishaji wa damu.

• Matumizi ya dawa za kuyeyusha damu ili kujikinga na madhara.

Vyakula vya kuepuka

Vyakula vya kuepuka kwa wagonjwa wenye damu nyingi ni;

• Kutumia mafuta yaliyoshamiri

• Matumizi ya nyama nyekundu au zile zilizosindikwa

• Matumizi ya magarine

• Matumizi ya vyakula vilivyokaangwa

Tiba ya chakula

Vyakula ambavyo vimeonekana kwenye tafiti kudhibiti dalili za damu nyingi kutokana na kufanya kazi kwa namna mbalimbali ni;

• Binzari

• Kemikali ya resveratrol inayopatikana kwenye wine nyekundu, zabibu nyekundu na zambarau na mulberries

• Vyakula vyenye mboga za majani, mbegu, karanga, na chanzo cha protini kutoka kwenye nyama nyeupe na mimea jamii ya kunde hushauriwa kutumika zaidi.