Magonjwa ya ngono

Magonjwa ya ngono ni magonjwa yanayoenezwa kwa njia ya kujamiana na husababisha maambukizi katika sehemu za siri za mwili. Njia mbalimbali za kujamiana zinaweza kusababisha kuenea kwa magonjwa haya, ikiwa ni pamoja na kuhusiana ngono kwa njia ya uke, mdomo, au uke kwa uke.

Makundi ya magonjwa ya ngono

Magonjwa haya yamegawanyika katika makundi mawili makuu:

Magonjwa ya Ngono Yanayotibika

Magonjwa haya yanaweza kutibiwa kwa dawa na mara nyingi husuluhishwa kabisa ikiwa yatatibiwa mapema. Mifano ni:

• Klamidia (Chlamydia)

• Kisonono au Gono (Gonorrhea)

• Trikomoniasi (Trichomoniasis)

• Sunzua (Maoteo Sehemu za Siri)

• Chawa wa Mavuzi

• Maikoplazma Genitalium

• Granuloma Inguinale

• Skebiz (Scabies)

• Kaswende

• Chankroidi (Chancroid)

• Limfagranuloma Veneramu (LVG)

Magonjwa ya ngono yasiyotibika (Hadi Sasa)

Haya ni magonjwa ambayo kwa sasa hayana tiba kamili, na mara nyingi husababisha matatizo ya kiafya kwa muda mrefu. Mifano ni:

• Homa ya ini B (Hepatitis B)

• Virusi vya Herpes Aina 1 na 2 (HSV)

• Virusi vya UKIMWI (VVU/HIV)

• Kirusi cha Human Papilloma (HPV)

Njia za kujikinga na magonjwa ya ngono

Kuacha Kushiriki Ngono: Njia pekee na ya uhakika kabisa ya kujikinga na magonjwa ya ngono ni kuacha kabisa kuhusiana ngono.

Kutumia Kondomu: Endapo huwezi kuacha, tumia kondomu kwa usahihi kila unapoanza tendo la ngono. Kondomu huzuia maambukizi kwa kiasi kikubwa, lakini si asilimia 100, hasa katika ngono ya mdomo kwa mdomo au uke kwa uke ambapo kondomu si rahisi kutumia.

Kupunguza Idadi ya Wapenzi: Kupunguza wapenzi na kuwa na mpenzi mmoja aliye na afya nzuri na ambaye hamna magonjwa ya zinaa huongeza usalama wako.

Kupima na Kushirikiana Matokeo: Kabla ya kuanzisha uhusiano wa kimapenzi, ni vizuri kupima magonjwa ya zinaa na kushirikiana matokeo kwa uwazi na mpenzi wako.

Kupata Chanjo: Chanjo za HPV na Hepatitis B husaidia kuzuia baadhi ya magonjwa haya yasiyotibika. Hata baada ya chanjo, tabia za kujikinga zinapaswa kuendelea.

Wapi kupata tiba na ushauri

Kwa dalili zozote au shaka kuhusu magonjwa ya ngono, wasiliana na daktari au kituo cha afya kilicho karibu kwa uchunguzi na matibabu sahihi.

Rejea za mada hii

1. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Sexually Transmitted Infections Surveillance, 2023. Atlanta: U.S. Department of Health and Human Services; 2024 [cited 2025 Jun 17]. Available from: https://www.cdc.gov/std/statistics/2023/default.htm

2. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). STI Case Definitions in Effect During 2023. Atlanta: U.S. Department of Health and Human Services; 2024 [cited 2025 Jun 17]. Available from: https://ndc.services.cdc.gov/case-definitions/sexually-transmitted-diseases-stds-2023/

3. World Health Organization (WHO). Sexually transmitted infections (STIs): Key facts. Geneva: WHO; 2023 Jul 14 [cited 2025 Jun 17]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/sexually-transmitted-infections-(stis)

4. Hook EW, Handsfield HH. Sexually transmitted diseases. In: Bennett JE, Dolin R, Blaser MJ, editors. Mandell, Douglas, and Bennett’s Principles and Practice of Infectious Diseases. 9th ed. Philadelphia: Elsevier; 2020. p. 1447–88.

5. Ghanem KG, Tuddenham S, Gaydos CA. Screening for sexually transmitted infections. UpToDate; 2024 [cited 2025 Jun 17]. Available from: https://www.uptodate.com/contents/screening-for-sexually-transmitted-infections