Mimba ya mwenza mwenye hali ya rhesus tofauti

Swali la mteja

Kama nilikuwa na mwenza mwenye kundi la damu B+ (mwanaume) na mimi ni B-, tukapata mtoto, halafu baadaye nikapata mimba kutoka kwa mwanaume mwingine mwenye kundi O+, je, kuna uwezekano wa mimba kuharibika?

Majibu

Rhesus ni aina ya protini inayopatikana kwenye uso wa chembe nyekundu za damu. Ikiwa mtu anayo protini hii, husemekana kuwa na damu ya Rhesus chanya (Rh+), na ikiwa hana protini hiyo huitwa Rhesus hasi (Rh-). Tofauti hii ya rhesus baina ya mama na mtoto aliye tumboni inaweza kuleta changamoto kubwa katika ujauzito, hasa iwapo mama ana damu ya Rh- na baba ana Rh+.

Kutoana kwa Rhesus ni nini?

Hii ni hali inayotokea wakati mama mwenye damu ya Rh- anapobeba ujauzito wa mtoto aliyerithi Rh+ kutoka kwa baba. Kwa kawaida, ujauzito wa kwanza hauleti madhara kwa sababu mfumo wa kinga ya mwili wa mama haujawahi kukutana na damu yenye protini ya Rh+. Lakini mara damu ya mtoto inapochanganyika na ya mama (hasa wakati wa kujifungua, kutoa mimba, ajali au kuchunguzwa kwa sindano ya amniocentesis), mwili wa mama huanza kutengeneza kinga (antibodi) dhidi ya protini ya Rh+.

Nini hutokea kwenye ujauzito unaofuata?

Iwapo mama atabeba mimba nyingine kutoka kwa mwanaume mwenye Rh+, kinga hizi (antibodi) huweza kuvuka kwenda kwa mtoto kupitia kondo la nyuma (placenta) na kushambulia chembe nyekundu za damu za mtoto. Hii hupelekea mtoto kupata ugonjwa wa kichanga kuvuja damu (HDFN), hali hatari inayoweza kusababisha:

• Mimba kuharibika

• Upungufu mkubwa wa damu kwa mtoto

• Kujaa kwa maji mwilini kwa mtoto (hydrops fetalis)

• Kifo cha mtoto tumboni au muda mfupi baada ya kuzaliwa

Uzuiaji: Matumizi ya sindano ya Anti-D

Ili kuzuia hali hii, mama mwenye Rh- anatakiwa kupewa sindano ya Anti-D immunoglobulin:

• Muda wa ujauzito (hasa wiki ya 28)

• Ndani ya masaa 72 baada ya kujifungua mtoto mwenye Rh+

• Baada ya tukio lolote linaloweza kuchanganya damu ya mama na mtoto (kutoa mimba, ajali, au uchunguzi wa invasive kama CVS)

Sindano hii huzuia mama kutengeneza kinga dhidi ya Rh+, hivyo kupunguza hatari kwa mimba zinazofuata.

Je, mimba inaweza kuharibika endapo mama hajapewa Anti-D?

Ndiyo. Ikiwa mama mwenye damu ya Rh- hajapewa Anti-D na anapata mimba kutoka kwa mwanaume mwenye Rh+, kuna uwezekano mkubwa wa mimba kuharibika au mtoto kupata matatizo makubwa ya kiafya kutokana na kinga ya mwili wa mama kushambulia damu ya mtoto.

Hitimisho

Kwa mama mwenye damu ya B- aliyewahi kujifungua mtoto wa B+, ikiwa hakuwahi kupata sindano ya Anti-D, kuna uwezekano wa mimba zinazofuata kutoka kwa wanaume wenye damu Rh+ kuharibika. Hii ni kwa sababu mwili wake tayari umetengeneza kinga dhidi ya damu ya Rh+. Iwapo alipewa Anti-D, hatari hupungua sana.

Ushauri

Mwanamke mwenye Rh- ahakikishe anapokea sindano ya Anti-D kila anapobeba mimba kutoka kwa mwanaume wa Rh+ na awasiliane na daktari wake kwa uchunguzi wa awali wa antibody titers kabla ya kila ujauzito.

Rejea za mada

1. American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). The Rh Factor in Pregnancy and Management of Alloimmunization. Practice Bulletin No. 233. Obstet Gynecol. 2023;142(6):e287–e305.

2. Moise KJ. Rhesus (Rh) alloimmunization in pregnancy. UpToDate. 2024 [cited 2025 Jun 17]. Available from: https://www.uptodate.com/contents/rh-alloimmunization-in-pregnancy

3. NHS. Rhesus disease. NHS.uk. 2024 [cited 2025 Jun 17]. Available from: https://www.nhs.uk/conditions/rhesus-disease/

4. CDC. Rh Incompatibility and Pregnancy. Centers for Disease Control and Prevention. 2024 [cited 2025 Jun 17]. Available from: https://www.cdc.gov/ncbddd/blooddisorders/rh.html

5. American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). The Rh Factor: How it Can Affect Your Pregnancy. 2024 [cited 2025 Jun 17]. Available from: https://www.acog.org/womens-health/faqs/the-rh-factor-how-it-can-affect-your-pregnancy