top of page

Mwandishi:

Mhhariri

Dkt Benjamin L, MD

Dkt. David R, MD

Ijumaa, 17 Desemba 2021

Kusinyaa kwa arteri

Kusinyaa kwa arteri

Kusinyaa kwa mishipa ya damu ya arteri hufahamika pia kama atheroklerosis ni ugonjwa unaodhuru mishipa mikubwa ya damu na ni kisababishi cha awali cha magonjwa ya moyo na kiharusi. Katika nchi zilizoendelea, husabbaisha asilimia 50 ya vifo vyote, na katika nchi zinazoendelea ni tatizo lonaloongezeka kila kukicha kutokana na kubadilika kwa mtindo wa maisha.


Epidemiolojia inaonyesha kuwa kuna vitu mbalimbali vinavyohusika kusababisha tatizo hili ikiwa pamoja na sababu za kualiwa na za kimazingira.


Maendeleo ya kisayansi katika tiba tambuzi, yamewezesha kufahamu namna ugonjwa huu unavyotokea katika hatua ya kimolekyuli. Vipimo vinaonyesha kuwa kuna mabadiliko hutokea katika umetabolizimu wa lehemu ambao ukiunganika na vihatarishi vingine, hupelekea kuganda kwa mafuta ndani ya mishipa ya damu na hivyo kupelekea mishipa hiyo kusinyaa.


Kwa sasa inafahamika wazi kuwa, kusinyaa kwa mishipa ya damu sio tu kwamba hakuzuiliki kwa kuwa ni ugonjwa endelevu wa uchakavu wa mishipa ya damu kutokana na uzee, huweza kubadilika kutoka ugonjwa sugu kuwa ugonjwa mkali kutokana na kuziba kwa mishipa ya damu na mabonge ya mafuta yaliyonyofoka kutoka kwenye damu iliyoganda.


Visababishi


Visababishi vya kijeni

  • Kuwa na kiwango kikubwa cha lehemu za LDL/VLDL

  • Kupungua kwa lehemu ya HDL kwenye damu

  • Ongezeko kubwa la mafuta lipoprotein(a)

  • Ongezeko kubwa la shinikizo la damu

  • Ongezeko kubwa la kiwango cha homocysteine

  • Kuwa na historia kwenye familia ya ugonjwa huu

  • Kisukari na obeziti

  • Ongezeko kubwa la vigandisha damu

  • Msongo wa mawazo na matatizo mengine ya kitabia

  • Kues mwanaume chini ya miaka 60

  • Magonjwa ya michomo ys kudhuru Zaidi ya mfumo mmoja kama baridi yabisi

  • Sindromu ya kimetaboliki


Sababu za kimazingira

  • Ulaji wa vyakula vyenye mafuta mengi au lehemu nyingi

  • Kuvuta sigara

  • Kiwango kidogo cha viuaji sumu kwenye damu

  • Kutofanya mazoezi

  • Maambukizi ya magonjwa kama bakteria Chlamydia pneumoniae.


Utambuzi


Utambuzi wa kuingiza mrija kwenye mishipa ya damu ni njia pekee inayotumika kutambua tatizo la kusinyaa kwa mishipa ya damu. Hata hivyo huwa na hatari kubwa kutokana na kusababisha kunyofoka kwa mabonge ya mafuta yaliyoganda.


Vipimo vingine ambavyo ni salama vinapaswa kugunduliwa haraka ili kuongeza ufanisi katika utambuzi.


Vipimo vingine ambavyo vinaweza kuwa na majibu mazuri ni kipimo cha;


  • C-reactive protein

  • Ultrasound

  • Computerized tomography


Vpimo hivyo ni vya muhimu lakini huwa na vipingamizi vake pia.


Matibabu


Kwa sababu kisaabishi cha kusinyaa kwa mishipa ya damu huwa vingi, matibabu hutegemea ugonjwa husika.


Dawa zinazotumika huwa katika makundi yafuatayo;


  • Dawa za kuzuia kukusanyika kwa chembe sahani kama vile Aspirin, clopidogrel, ticlopidine, na dipyridamole.

  • Dawa za kuzuia ugandaji wa damu kama vile warfarin na heparin

  • Dawa za kupunguza lehemu kwenye damu kama vile simvastatin, atorvastatin, na pravastatin.

  • Dawa jamii ya sequestrants kama vile colesevelam, cholestyramine na colestipol.

  • Dawa zingine ni kama nicotinic acid

  • Dawa za shinikizo la damu. Hutumika kudhibiti shinikizo la damu kwa mgonjwa mwenye tatizo hili.


Dawa asili

Kuna baadhi ya dawa asili zinazosemekana kuzuia na kutibu tatizo la mishipa ya damu kuzinyaa. Unapaswa kuwasiliana na daktari wako kabla ya kutumia dawa hizo.


Madhara


Kusinyaa kwa mishipa ya damu huweza sababisha madhara ya fuatayo


  • Kiharusi

  • Mshituko wa moyo

  • Kuganda kwa damu ndani ya mishipa ya arteri

  • Anurizimu


Kinga


Kinga inaweza kufanyika kwa


Kutambua tatizo kabla halijatokea

Kufanya vipimo vya utambuzi wa kiwango cha LDL, HDL na shinikizo la juu la damu imekuwa ikitumiwa kitambua watu wenye hatari ya kupata ugonjwa huu.


Vipimo vingine vya kutambua jeni zinazohusika na ugonjwa huu vinaweza kuwa vya faida pia kutambua ugonjwa kabla haujatokea au kuleta madhara.


Kubadili mtindo wa maisha

Kubadili mtindo wa maisha huhusisha;


  • Kuacha kuvuta sigara

  • Kupunguza kiasi cha lehemu mbaya kwenye damu

  • Kudhibiti kiasi cha sukari kwenye damu

  • Kufanya mazoezi

  • Kula vema kama vile matunda na mboga za majani kwa wingi Zaidi

  • Kudhibiti shinikizo la damu


Majina mengine ya Makala hii


  • Kupungua kipenyo cha mishipa ya arteri

  • Kunenepa kwa kuta za mishipa ya arteri

  • Kukakamaa kwa ya arteri

ULY CLINIC inakushauri siku zote uwasiliane na daktari wako kwa ushauri na tiba kabla ya kuchukua hatua yoyote ya kitiba baada ya kusoma makala hii.

Wasiliana na daktari wa ulyclinic kwa ushauri zaidi na tiba kwa kubofya 'Pata Tiba,  au ''mawasiliano yetu' chini ya tovuti hii

Imeboreshwa,

17 Desemba 2021 16:13:09

Rejea za mada hii:

1. Tamminen M, Mottino G, Qiao JH, Breslow JL, Frank JS. Ultrastructure of early lipid accumulation in apoE-deficient mice. Arterioscl. Thromb. Vasc. Biol. 1999;19:847–853.

2. Ross R. The pathogenesis of atherosclerosis: a perspective for the 1990s. Nature. 1993;362:801–809.

3. Libby P. Changing concepts of atherogenesis. J. Intern. Med. 1999;247:349–358.
Mehrabian M, Wen P-Z, Fisler J, Davis RC, Lusis AJ. Genetic loci controlling body fat, lipoprotein metabolism, and insulin levels in a multifactorial mouse model. J. Clin. Invest. 1998;101:2485–2496.

4. Lusis AJ, Weinreb A, Drake TA. In: Textbook of Cardiovascular Medicine. Topol EJ, editor. Lippincott-Raven; Philadelphia: 1998. pp. 2389–2413.

5. Goldbourt U, Neufeld HN. Genetic aspects of arteriosclerosis. Arteriosclerosis. 1988;6:357–377.

6. Smithies O, Maeda N. Gene targeting approaches to complex diseases: atherosclerosis and essential hypertension. Proc. Natl Acad. Sci. USA. 1995;92:5266–5272.

7. Johns Hopkin. Atherosclerosis. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/atherosclerosis. Imechukuliwa 17.12.2021

bottom of page