Mwandishi:
ULY CLINIC
Mhariri:
ULY CLINIC
3 Julai 2025
Mlo kamili kwa mtoto wa miaka 2 hadi 5 kwa ukuaji na afya bora
Watoto wa umri wa miaka 2 hadi 5 wanahitaji lishe bora yenye mchanganyiko wa wanga, protini, mafuta, vitamini na madini kwa ajili ya ukuaji wa mwili, maendeleo ya akili, na kuimarisha kinga dhidi ya magonjwa. Katika hatua hii, watoto wanahitaji milo ya mara 3 kwa siku na vitafunwa 1-2 ili kupata nishati ya kutosha kwa shughuli zao za kila siku.
Malengo ya lishe kwa watoto wa miaka 2–5
Kuimarisha ukuaji wa mifupa na misuli
Kuendeleza uwezo wa akili na mwelekeo wa kujifunza
Kuongeza kinga ya mwili dhidi ya magonjwa
Kuepuka utapiamlo na matatizo ya lishe
Ratiba ya mlo wa wiki kwa mtoto wa miaka 2 hadi 5
Siku | Asubuhi (7–8am) | Kati ya Asubuhi (10am) | Mchana (1–2pm) | Kati ya Mchana (4pm) | Jioni (7–8pm) |
Jumatatu | Uji wa mchanganyiko wa nafaka + siagi ya karanga | Matunda (embe/parachichi) | Wali/ugali + kuku + mboga za majani | Viazi vitamu vilivyopikwa | Uji wa nafaka + maziwa ya ng’ombe |
Jumanne | Maandazi + maziwa | Ndizi mbivu | Ugali + samaki + mboga za majani | Mikate midogo + parachichi | Wali laini + mayai + mboga |
Jumatano | Uji wa mtama + siagi ya karanga | Papai au embe | Wali + nyama ya ng’ombe + mboga | Matunda laini | Ugali + maharage + mboga |
Alhamisi | Mkate + maziwa | Matunda (ndizi/embe) | Wali/ugali + dagaa + mboga za majani | Viazi vilivyopikwa | Uji wa nafaka + mayai |
Ijumaa | Uji wa mchanganyiko + mafuta ya alizeti | Ndizi mbivu | Ugali + kuku + mboga | Mikate + parachichi | Wali + samaki + mboga |
Jumamosi | Maandazi + siagi ya karanga | Matunda laini (papai) | Ugali + nyama + mboga za majani | Viazi vitamu + matunda | Uji wa nafaka + maziwa |
Jumapili | Uji wa mahindi + siagi ya karanga | Papai au parachichi | Wali + samaki + mboga za majani | Ndizi za kupika | Ugali + mayai + mboga za majani |
Maelekezo Muhimu
Ongeza mafuta bora (alizeti, ufuta, nazi) kwenye milo kadri inavyowezekana.
Hakikisha mboga zimesafishwa na kupikwa vizuri.
Matunda yanapaswa kuwa laini au yaliyopondwa kwa urahisi wa kumeza.
Mpe mtoto maji ya kutosha kila siku.
Epuka vyakula vyenye sukari nyingi na chumvi.
Endelea kumpa maziwa ya mama au maziwa ya ng’ombe yaliyochemshwa.
Vyakula muhimu kwa umri wa miaka 2 hadi 5
Aina ya Lishe | Vyanzo vya Asili |
Wanga (Nishati) | Wali, ugali, maandazi, ndizi mbivu, viazi vitamu, ugali wa dona |
Protini | Nyama (kuku, ng’ombe), samaki, mayai, maharage, dengu, njugu, kunde |
Mafuta Bora | Mafuta ya alizeti, nazi, ufuta, siagi ya karanga, parachichi |
Matunda | Embe, papai, parachichi, matunda mengine ya msimu |
Mboga za Majani | Mchicha, kisamvu, kabeji, kunde, majani ya maboga, spinachi |
Maziwa | Maziwa ya mama (kwa walioendelea kunyonyesha), maziwa ya ng’ombe yaliyochemshwa |
Vidokezo muhimu kwa wazazi na walezi
Hakikisha chakula kina mchanganyiko mzuri wa virutubisho.
Msaidia mtoto kujifunza kula kwa mikono na vyombo ili kuimarisha maendeleo ya ustawi.
Tumia mboga safi na zilishe kwa njia salama.
Epuka vyakula vyenye sukari nyingi, chumvi, na vyakula vya viwandani vyenye viambato vingi vya kemikali.
Wape watoto maji ya kutosha kila siku ili kuepuka upungufu wa maji mwilini.
Endelea kuwahimiza kunyonyesha watoto wachanga waliobaki au kumpa maziwa ya ng’ombe kwa kiasi kinachofaa.
Hitimisho
Lishe bora kwa watoto wa umri wa miaka 2 hadi 5 ni msingi wa afya njema, ukuaji wa mwili na akili, na kinga imara dhidi ya magonjwa. Kwa kutumia vyakula vya kawaida vinavyopatikana Tanzania, wazazi na walezi wanaweza kuhakikisha watoto wao wanapata lishe bora kwa gharama nafuu na kwa usalama wa chakula.
Elimu inayotolewa hapa ni kwa ajili ya ushauri tu na hivyo ULY CLINIC inakushauri siku zote uwasiliane na daktari wako kabla ya kuchukua hatua yoyote ile kiafya baada ya kusoma makala hii.
Kwa ushauri zaidi na tiba, wasiliana na daktari wa ULY CLINIC kupitia mawasiliano yetu
Imeboreshwa,
3 Julai 2025, 10:00:26
Rejea za mada hii:
World Health Organization. Infant and young child feeding: Model chapter for textbooks for medical students and allied health professionals. Geneva: WHO; 2009.
Ministry of Health, Community Development, Gender, Elderly and Children (Tanzania Mainland). National Guidelines on Infant and Young Child Feeding. 2nd ed. Dar es Salaam: MoHCDGEC; 2019.
Tanzania Food and Nutrition Centre. Lishe kwa Watoto Wadogo: Mwongozo kwa Wazazi na Walezi. Dar es Salaam: TFNC; 2018.
Pan American Health Organization. Guiding Principles for Complementary Feeding of the Breastfed Child. Washington, DC: PAHO; 2003.
Dewey KG, Brown KH. Update on technical issues concerning complementary feeding of young children in developing countries and implications for intervention programs. Food Nutr Bull. 2003;24(1):5–28.
Dewey KG, Adu-Afarwuah S. Systematic review of the efficacy and effectiveness of complementary feeding interventions in developing countries. Matern Child Nutr. 2008;4 Suppl 1:24–85.
Black RE, Allen LH, Bhutta ZA, Caulfield LE, de Onis M, Ezzati M, et al. Maternal and child undernutrition: global and regional exposures and health consequences. Lancet. 2008 Jan 26;371(9608):243–60.
Black RE, Victora CG, Walker SP, Bhutta ZA, Christian P, de Onis M, et al. Maternal and child undernutrition and overweight in low-income and middle-income countries. Lancet. 2013 Aug 3;382(9890):427–51.
USAID Advancing Nutrition. Essential Nutrition Actions and Essential Hygiene Actions Framework. Washington, DC: USAID; 2021.
United Nations Children’s Fund. Programming guide: Infant and young child feeding. New York: UNICEF; 2011.
Michaelsen KF, Hoppe C, Roos N, Kaestel P, Stougaard M, Lauritzen L, et al. Choice of foods and ingredients for moderately malnourished children 6 months to 5 years of age. Food Nutr Bull. 2009 Sep;30(3 Suppl):S343–404.
WHO Multicentre Growth Reference Study Group. WHO Child Growth Standards: Length/height-for-age, weight-for-age, weight-for-length, weight-for-height and body mass index-for-age. Geneva: WHO; 2006.
United Republic of Tanzania. National Multisectoral Nutrition Action Plan (NMNAP) 2016–2021. Dar es Salaam: Prime Minister’s Office; 2016.
UNICEF, WHO, World Bank Group. Levels and trends in child malnutrition: Key findings of the 2021 edition of the Joint Child Malnutrition Estimates. New York: UNICEF; 2021.
