top of page

Mwandishi:

ULY CLINIC

Mhariri:

ULY CLINIC

3 Julai 2025

Mlo kamili kwa mtoto wa miaka 2 hadi 5 kwa ukuaji na afya bora

Watoto wa umri wa miaka 2 hadi 5 wanahitaji lishe bora yenye mchanganyiko wa wanga, protini, mafuta, vitamini na madini kwa ajili ya ukuaji wa mwili, maendeleo ya akili, na kuimarisha kinga dhidi ya magonjwa. Katika hatua hii, watoto wanahitaji milo ya mara 3 kwa siku na vitafunwa 1-2 ili kupata nishati ya kutosha kwa shughuli zao za kila siku.


Malengo ya lishe kwa watoto wa miaka 2–5

  • Kuimarisha ukuaji wa mifupa na misuli

  • Kuendeleza uwezo wa akili na mwelekeo wa kujifunza

  • Kuongeza kinga ya mwili dhidi ya magonjwa

  • Kuepuka utapiamlo na matatizo ya lishe


Ratiba ya mlo wa wiki kwa mtoto wa miaka 2 hadi 5

Siku

Asubuhi (7–8am)

Kati ya Asubuhi (10am)

Mchana (1–2pm)

Kati ya Mchana (4pm)

Jioni (7–8pm)

Jumatatu

Uji wa mchanganyiko wa nafaka + siagi ya karanga

Matunda (embe/parachichi)

Wali/ugali + kuku + mboga za majani

Viazi vitamu vilivyopikwa

Uji wa nafaka + maziwa ya ng’ombe

Jumanne

Maandazi + maziwa

Ndizi mbivu

Ugali + samaki + mboga za majani

Mikate midogo + parachichi

Wali laini + mayai + mboga

Jumatano

Uji wa mtama + siagi ya karanga

Papai au embe

Wali + nyama ya ng’ombe + mboga

Matunda laini

Ugali + maharage + mboga

Alhamisi

Mkate + maziwa

Matunda (ndizi/embe)

Wali/ugali + dagaa + mboga za majani

Viazi vilivyopikwa

Uji wa nafaka + mayai

Ijumaa

Uji wa mchanganyiko + mafuta ya alizeti

Ndizi mbivu

Ugali + kuku + mboga

Mikate + parachichi

Wali + samaki + mboga

Jumamosi

Maandazi + siagi ya karanga

Matunda laini (papai)

Ugali + nyama + mboga za majani

Viazi vitamu + matunda

Uji wa nafaka + maziwa

Jumapili

Uji wa mahindi + siagi ya karanga

Papai au parachichi

Wali + samaki + mboga za majani

Ndizi za kupika

Ugali + mayai + mboga za majani


Maelekezo Muhimu
  • Ongeza mafuta bora (alizeti, ufuta, nazi) kwenye milo kadri inavyowezekana.

  • Hakikisha mboga zimesafishwa na kupikwa vizuri.

  • Matunda yanapaswa kuwa laini au yaliyopondwa kwa urahisi wa kumeza.

  • Mpe mtoto maji ya kutosha kila siku.

  • Epuka vyakula vyenye sukari nyingi na chumvi.

  • Endelea kumpa maziwa ya mama au maziwa ya ng’ombe yaliyochemshwa.


Vyakula muhimu kwa umri wa miaka 2 hadi 5

Aina ya Lishe

Vyanzo vya Asili

Wanga (Nishati)

Wali, ugali, maandazi, ndizi mbivu, viazi vitamu, ugali wa dona

Protini

Nyama (kuku, ng’ombe), samaki, mayai, maharage, dengu, njugu, kunde

Mafuta Bora

Mafuta ya alizeti, nazi, ufuta, siagi ya karanga, parachichi

Matunda

Embe, papai, parachichi, matunda mengine ya msimu

Mboga za Majani

Mchicha, kisamvu, kabeji, kunde, majani ya maboga, spinachi

Maziwa

Maziwa ya mama (kwa walioendelea kunyonyesha), maziwa ya ng’ombe yaliyochemshwa


Vidokezo muhimu kwa wazazi na walezi

  • Hakikisha chakula kina mchanganyiko mzuri wa virutubisho.

  • Msaidia mtoto kujifunza kula kwa mikono na vyombo ili kuimarisha maendeleo ya ustawi.

  • Tumia mboga safi na zilishe kwa njia salama.

  • Epuka vyakula vyenye sukari nyingi, chumvi, na vyakula vya viwandani vyenye viambato vingi vya kemikali.

  • Wape watoto maji ya kutosha kila siku ili kuepuka upungufu wa maji mwilini.

  • Endelea kuwahimiza kunyonyesha watoto wachanga waliobaki au kumpa maziwa ya ng’ombe kwa kiasi kinachofaa.


Hitimisho

Lishe bora kwa watoto wa umri wa miaka 2 hadi 5 ni msingi wa afya njema, ukuaji wa mwili na akili, na kinga imara dhidi ya magonjwa. Kwa kutumia vyakula vya kawaida vinavyopatikana Tanzania, wazazi na walezi wanaweza kuhakikisha watoto wao wanapata lishe bora kwa gharama nafuu na kwa usalama wa chakula.

Elimu inayotolewa hapa ni kwa ajili ya ushauri tu na hivyo ULY CLINIC inakushauri siku zote uwasiliane na daktari wako kabla ya kuchukua hatua yoyote ile kiafya baada ya kusoma makala hii.

Kwa ushauri zaidi na tiba, wasiliana na daktari wa ULY CLINIC kupitia mawasiliano yetu

Imeboreshwa,

3 Julai 2025, 10:00:26

Rejea za mada hii:

  1. World Health Organization. Infant and young child feeding: Model chapter for textbooks for medical students and allied health professionals. Geneva: WHO; 2009.

  2. Ministry of Health, Community Development, Gender, Elderly and Children (Tanzania Mainland). National Guidelines on Infant and Young Child Feeding. 2nd ed. Dar es Salaam: MoHCDGEC; 2019.

  3. Tanzania Food and Nutrition Centre. Lishe kwa Watoto Wadogo: Mwongozo kwa Wazazi na Walezi. Dar es Salaam: TFNC; 2018.

  4. Pan American Health Organization. Guiding Principles for Complementary Feeding of the Breastfed Child. Washington, DC: PAHO; 2003.

  5. Dewey KG, Brown KH. Update on technical issues concerning complementary feeding of young children in developing countries and implications for intervention programs. Food Nutr Bull. 2003;24(1):5–28.

  6. Dewey KG, Adu-Afarwuah S. Systematic review of the efficacy and effectiveness of complementary feeding interventions in developing countries. Matern Child Nutr. 2008;4 Suppl 1:24–85.

  7. Black RE, Allen LH, Bhutta ZA, Caulfield LE, de Onis M, Ezzati M, et al. Maternal and child undernutrition: global and regional exposures and health consequences. Lancet. 2008 Jan 26;371(9608):243–60.

  8. Black RE, Victora CG, Walker SP, Bhutta ZA, Christian P, de Onis M, et al. Maternal and child undernutrition and overweight in low-income and middle-income countries. Lancet. 2013 Aug 3;382(9890):427–51.

  9. USAID Advancing Nutrition. Essential Nutrition Actions and Essential Hygiene Actions Framework. Washington, DC: USAID; 2021.

  10. United Nations Children’s Fund. Programming guide: Infant and young child feeding. New York: UNICEF; 2011.

  11. Michaelsen KF, Hoppe C, Roos N, Kaestel P, Stougaard M, Lauritzen L, et al. Choice of foods and ingredients for moderately malnourished children 6 months to 5 years of age. Food Nutr Bull. 2009 Sep;30(3 Suppl):S343–404.

  12. WHO Multicentre Growth Reference Study Group. WHO Child Growth Standards: Length/height-for-age, weight-for-age, weight-for-length, weight-for-height and body mass index-for-age. Geneva: WHO; 2006.

  13. United Republic of Tanzania. National Multisectoral Nutrition Action Plan (NMNAP) 2016–2021. Dar es Salaam: Prime Minister’s Office; 2016.

  14. UNICEF, WHO, World Bank Group. Levels and trends in child malnutrition: Key findings of the 2021 edition of the Joint Child Malnutrition Estimates. New York: UNICEF; 2021.

bottom of page