Mwandishi:
ULY CLINIC
Mhariri:
ULY CLINIC
3 Julai 2025
Mlo kamili kwa mtoto wa miezi 11 kwa ukuaji wa kawaida
Mtoto wa miezi 11 anahitaji lishe yenye mchanganyiko wa vyakula vya protini, wanga, mafuta, vitamini na madini, sambamba na kunyonyeshwa maziwa ya mama au maziwa ya ng’ombe yaliyochemshwa kwa kiasi kidogo. Lishe hii inamsaidia kukua kwa afya, kuimarisha ubongo, na kuzuia magonjwa.
Lengo la lishe kwa mtoto wa miezi 11
Kuendeleza ukuaji wa mwili na viungo
Kuimarisha uwezo wa akili na kujifunza
Kuongeza kinga ya mwili dhidi ya maambukizi
Kuepusha tatizo la utapiamlo na uzito mdogo
Ratiba kamili ya mlo wa wiki (Mtoto wa Miezi 11)
Siku | Asubuhi (7–8am) | Saa 10 Jioni (10am) | Mchana (1–2pm) | Saa 4 Jioni (4pm) | Usiku (7–8pm) |
Jumatatu | Uji wa lishe + kijiko cha mafuta ya alizeti | Parachichi lililopondwa | Wali laini + samaki + mchicha | Papai lililopondwa | Ugali laini + maharage + mboga |
Jumanne | Uji wa ulezi + siagi ya karanga | Ndizi mbivu iliyopondwa | Wali laini + kuku/mchuzi wa nyama + mboga | Viazi vitamu vilivyopondwa | Uji mzito wa lishe + maziwa ya ng’ombe |
Jumatano | Uji wa mahindi + nazi | Papai au embe | Ndizi za kupika + dengu + mchicha | Parachichi au tunda lolote laini | Ugali laini + mayai robo + mboga |
Alhamisi | Uji wa mtama + karanga | Parachichi au pawpaw | Wali laini + dagaa waliopondwa + matembele | Uji mwepesi | Viazi mviringo + mboga za majani |
Ijumaa | Uji wa mchanganyiko wa nafaka + siagi ya karanga | Ndizi mbivu iliyopondwa | Ugali laini + maharage + kisamvu | Papai au embe | Wali laini + samaki |
Jumamosi | Uji wa lishe + kijiko cha mafuta ya nazi | Parachichi | Wali laini + mayai robo + mboga za majani | Uji mwepesi | Ndizi ya kupika + maharage laini |
Jumapili | Uji wa mahindi + siagi ya karanga | Papai au parachichi | Wali laini + dagaa waliopondwa + mchicha | Ndizi mbivu au viazi vilivyopondwa | Ugali laini + mboga ya majani + maziwa ya ng’ombe kidogo |
Maelekezo muhimu
Uji wa lishe: Changanya unga wa nafaka (mahindi, mtama, ulezi, mchele) na ongeza mafuta (alizeti, ufuta, nazi) kwa nishati zaidi.
Mafuta bora: Ongeza kijiko 1 cha mafuta bora kwenye milo.
Mboga za majani: Safisha na pika hadi laini. Zipondwe au zisagwe vizuri.
Samaki/dagaa: Punguza kwa makini mifupa midogo.
Mayai: Chemsha hadi yai liive vizuri. Robo hadi nusu kwa siku ni sawa.
Nyama: Kuku au nyama nyembamba zilipekwe vizuri na zilishe kwa kiasi kidogo.
Matunda: Toa matunda laini au yaliyopondwa kama papai, parachichi, embe, au pawpaw.
Vidokezo kwa wazazi
Mlo upondwe kulingana na uwezo wa mtoto kutafuna.
Mtoto aketi wima anapopewa chakula.
Tumia vyombo na mikono safi.
Usimlishe mtoto kwa haraka, mpe muda wa kula.
Epuka chumvi, sukari na vyakula vya viwandani.
Endelea kunyonyesha maziwa ya mama mara 3-5 kwa siku.
Mpe chakula chenye rangi na ladha tofauti ili kuhamasisha kula.
Vyakula muhimu kwa umri wa miezi 11
Aina ya Lishe | Vyanzo vya Asili Vinavyopatikana Tanzania |
Wanga (Nishati) | Wali, ugali wa dona, viazi mviringo, viazi vitamu, ndizi za kupika |
Protini | Samaki wadogo/dagaa, kuku, nyama, mayai, maharage, dengu, njegere |
Mafuta bora | Mafuta ya alizeti, ufuta, nazi, siagi ya karanga, parachichi |
Matunda | Papai, embe, parachichi, pawpaw, ndizi mbivu |
Mboga za majani | Mchicha, kisamvu, matembele, majani ya maboga |
Maziwa | Maziwa ya mama, maziwa ya ng’ombe yaliyochemshwa kidogo |
Hitimisho
Kwa mtoto wa miezi 11, lishe bora ni msingi wa afya na ukuaji wa akili na mwili. Vyote vinavyotolewa kwa watoto wanapaswa kuandaliwa kwa usafi na kwa mwendo wa mtoto. Kila familia inaweza kutumia vyakula rahisi vya kienyeji vyenye thamani ya lishe ili kumpa mtoto lishe bora bila gharama kubwa.
Kumbuka: Endelea kunyonyesha maziwa ya mama au kumpa maziwa ya ng’ombe yaliyochemshwa (kidogo). Kama kuna wasiwasi wowote kuhusu afya au chakula cha mtoto, wasiliana na mtaalamu wa afya.
Elimu inayotolewa hapa ni kwa ajili ya ushauri tu na hivyo ULY CLINIC inakushauri siku zote uwasiliane na daktari wako kabla ya kuchukua hatua yoyote ile kiafya baada ya kusoma makala hii.
Kwa ushauri zaidi na tiba, wasiliana na daktari wa ULY CLINIC kupitia mawasiliano yetu
Imeboreshwa,
3 Julai 2025, 09:29:38
Rejea za mada hii:
World Health Organization (WHO). Guideline: Updates on HIV and infant feeding. Geneva: WHO; 2016.
Black RE, Allen LH, Bhutta ZA, Caulfield LE, de Onis M, Ezzati M, et al. Maternal and child undernutrition: global and regional exposures and health consequences. Lancet. 2008;371(9608):243–260.
Ministry of Health, Community Development, Gender, Elderly and Children (Tanzania Mainland). National Nutrition Survey Report. Dar es Salaam: MoHCDGEC; 2020.
Dewey KG, Adu-Afarwuah S. Systematic review of the efficacy and effectiveness of complementary feeding interventions in developing countries. Matern Child Nutr. 2008;4 Suppl 1:24–85.
United Nations Children’s Fund (UNICEF). Infant and Young Child Feeding Programming Guide. New York: UNICEF; 2011.
Tanzania Food and Nutrition Centre (TFNC). Infant and Young Child Feeding Counselling Package. Dar es Salaam: TFNC; 2015.
Pan American Health Organization (PAHO). Guiding Principles for Complementary Feeding of the Breastfed Child. Washington, DC: PAHO; 2003.
Michaelsen KF, Hoppe C, Roos N, Kaestel P, Stougaard M, Lauritzen L, et al. Choice of foods and ingredients for moderately malnourished children 6 months to 5 years of age. Food Nutr Bull. 2009;30(3 Suppl):S343–404.
United States Agency for International Development (USAID). Essential Nutrition Actions and Essential Hygiene Actions Framework. Washington, DC: USAID; 2021.
WHO Multicentre Growth Reference Study Group. WHO Child Growth Standards: Length/height-for-age, weight-for-age, weight-for-length, weight-for-height and body mass index-for-age. Geneva: WHO; 2006.
Arimond M, Ruel MT. Dietary diversity is associated with child nutritional status: evidence from 11 demographic and health surveys. J Nutr. 2004;134(10):2579–85.
World Bank Group. Ending Child Malnutrition: A Position Paper on Nutrition. Washington, DC: World Bank; 2013.
