Utapiamlo

Utapiamlo ni nini?

Utapiamlo ni hali ya kupungua au kuzidi kwa virutubishi mwilini inayosababishwa na lishe duni au lishe iliyozidi mahitaji ya mwili. Utapiamlo unaotokea sana Afrika hutokana na lishe duni.

Epidemiolojia ya tatizo

Utapiamlo husababisha vifo 300,000 vya watoto walio chini ya miaka 5kila mwaka katika nchi zinazoendelea, na pia huchangia zaidi ya nusu ya vifo vya watoto duniani

Lishe duni husababisha utapiamlo kuokana na kukosekana kwa virutubushi na husababisha kutokuwepo kwa usawa kati ya mahitaji ya chembe hai za mwili na virutubisho hivo kwa ajili ya ujenzi wa mwili(ukuaji), ulinzi wa mwili didi ya magonjwa n.k.

Mtoto mwenye utapiamlo huugua magonjwa kirahisi kutokana na kinga ya mwili kushuka na pia huwa na maendeleo hafifu ya kiakili na anaweza kupata matokeo mabaya ya kimaisha ya endapo hatapata tiba kwa sababu ya kudumaa akili na kushindwa kujishughulisha na pia ikumbukwe kuwa ni bora kujenga msingi imara ili kuweza kuhimili uzito wa ukuta utaosimama yaani maendeleo ya mtoto kiakili/afya bora huanzia utotoni

Aina za utapiamlo

• Utapiamlo Mkali

• Utapiamlo wa kadili

Dalili zipi za mtoto mwenye utapiamlo?

Utapiamlo unadalili mbalimbali na hutegemea nini kimepunguka mwilini kwa mtoto huyo. Dalili huweza kuwa;

• Uzito chini ya kiwango/ kutoogezeka uzito au kuongezeka kidogo

• Kutoongezeka urefu au kimo

• Kwa watoto wadogo hubadilika tabia kwa kulia sana au kusumbua, kujitenga na wenzake au kutoshiriki michezo na watoto wenzake pia huwa na homu na kukosa umakini kwa mambo anayoyafanya

Dalili za utapiamlo kutokana na ukosefu wa viinirishe

Mtoto kama amekosa viinirishi huwa na dalili zifuatazo kutokana na kiinirishi alichokosa;

• Kuchoka sana, kupungukiwa damu, hupungua kuelewa wa mambo anayofundishwa, kichwa kuuma na mabadiliko ya kucha- amepungukiwa madini chuma

• Kuvimba kwa tezi ya thyroid, kuchelewa kukua, kupungua uwezo wa kiakili-mara nyingi huwa wamekosa madini joto

• Kukua kwa shida, matege kwenye miguu--ukosefu wa madini ya calisium na virutubisho vya vitamini D

• Kutoona usiku/kuona kwa shida wakai wa usiku, mabadiliko ya nywele- Ukosefu wa vitamini A

• Ulimi kuuma/kupata michubuko, upungufu wa damu,tundu mgongoni--Mama alikosa madini ya folic acid wakati wa ujauzito

• Kuwa mfupi, kuishiwa damu, bandama kuvimba, mabaka kwenye ngozi- Upungufu wa madini ya zinki

Dalili

Dalili anazoweza kuonesha mtoto kwa vipimo vya awali ni;

• Kwa mwonekana ananekana amepungua mafuta chini ya ngozi hasamaeneo ya mikono,miguu, matakoni, na usoni

• Kuvia maji kwenye miguu-(miguu kuvimba, uso au mwili mzima)

• Kuchanika mdomo kwenye pembe, au ulimi kuchanika au ulimi kuwa mkubwa(kuvimba)

• Tumbo kuvimba( mara nyingi Ini na bandama kuvimba husababisha hili)

• Mabadiliko ya ngozi kama kupata mabaka na ngozi kubanduka kama maghamba ya mti, michubuko, mabaka meusi makubwa kwenye maeneo ya migandamizo

Hupata mabadiliko ya kucha

Nywele pia huwa dhoofu(nyepesi, kunyofoka kirahisi) na rangi ya mpauko au nyekundu

Uhusiano wa utapiamlo na maambukizi ya magonjwa

Lishe duni husababisha kushuka kwa kinga ya mwili na kupunguza uwezo wa mwili

kupambana na maambukizi hivyo kupata magonjwa kwa urahisi. Magonjwa yanaweza

kuathiri lishe kwa kupunguza hamu ya kula, kuongeza mahitaji ya virutubishi, kupotea kwavirutubishi na kuathiri ufyonzwaji wake mwilini. Hali hii inaathiri zaidi watoto wadogo kwa

sababu husababisha maendeleo duni ya ukuaji wa mwili na akili.

Vipimo gani mtoto anaweza kufanyiwa akiwa hospitali?

Kuna vipimo vya awali kinachofanywa na dakitari kwa kumchunguza au kumkagua mtoto na pia vipimo vingine vya kupima sukari mwilini na vipimo vingine vya kimaabara vinaweza kufanika kulinganana na mambo ambayo dakitari ameyaona na anataka kujihakikishia kwa vipimo kabla ya matibabu au baada ya matibabu