Uvimbaji mkali wa mirija ya hewa kutokana na kemikali, hujulikana kama bronkaitis kali ya kikemikali. Hali hii hutokea pale mtu anapovuta, kuvuta kwa bahati mbaya, au kufyonza moshi au gesi zenye kemikali hatari. Kemikali hizi huathiri moja kwa moja kuta za mirija ya hewa (bronchi), kuzifanya zivimbe na kutoa ute mwingi, hali inayosababisha kikohozi, maumivu ya kifua, na matatizo ya kupumua.

Hali hii hutokea kwa ghafla na mara nyingi huhitaji matibabu ya haraka. Tofauti na bronchitis ya kawaida inayosababishwa na virusi, bronkaitis ya kikemikali husababishwa na kemikali zenye sumu kama moshi wa betri, gesi ya machozi, mvuke wa viwandani, au moshi wa moto wa plastiki.

Visababishi

Kemikali zifuatazo ni baadhi ya visababishi vinavyoweza kuleta bronchitis ya kikemikali:

Dalili za bronkaitis kali ya kikemikali

Dalili huanza dakika hadi saa kadhaa baada ya kuathiriwa na kemikali:

• Kikohozi kikavu au chenye makohozi

• Maumivu ya kifua au kubana kifua

• Kupumua kwa shida au pumzi fupi

• Kuwashwa puani, koo au macho

• Sauti za miruzi wakati wa kupumua

• Joto la mwili kuongezeka (homa ndogo au kubwa)

• Kutokwa na machozi au makamasi

• Hisia za kuchoma kwenye koo au kifua

• Kizunguzungu au kichefuchefu (hasa ikiwa kemikali ni kali)

Uchunguzi wa bronkaitis kali ya kikemikali

Madaktari hutumia historia ya mgonjwa na vipimo vifuatavyo:

• X-ray ya kifua: Kuangalia kama kuna uvimbe au mabadiliko kwenye mapafu

• Spirometri: Kipimo cha uwezo wa mapafu (uwezo wa kupumua)

• Pulse oximetry: Kiasi cha oksijeni mwilini

• ABG (Arterial Blood Gases): Kipimo cha gesi kwenye damu

• CBC (Full blood count): Kuangalia hali ya uchochezi au mwitikio wa kinga mwilini

• Bronchoscopi: (Kwa baadhi ya kesi ngumu) – kamera ya kuangalia hali ya mirija ya hewa moja kwa moja

Matibabu ya bronkaitis kali ya kikemikali

Hakuna dawa moja ya kutibu bronkaitis ya kikemikali, lakini tiba inalenga kupunguza dalili, kuzuia uharibifu zaidi, na kusaidia kupona:

Tahadhari na kinga

• Vaa barakoa za kitiba ukiwa kwenye mazingira ya moshi au gesi

• Epuka kuchoma taka za plastiki au vifaa vya kielektroniki nyumbani

• Hakikisha matumizi ya dawa za viwandani yanafuata ushauri wa mtaalamu

• Weka mfumo wa kutoa hewa chafu nje kazini na nyumbani

• Toa elimu kwa familia au wafanyakazi kuhusu athari za kuvuta moshi wa sumu

Wakati gani wa kumwona daktari haraka?

Muone daktari mara moja endapo:

• Kikohozi kinaambatana na damu

• Kupumua kunazidi kuwa kwa shida

• Unapata maumivu ya kifua makali

• Kizunguzungu au kupoteza fahamu

• Kelele kali ya kupumua (stridor/wheezing)