Kipindupindu ni ugonjwa wa kuambukiza unaosababishwa na bakteria Vibrio cholerae, ambao hushambulia utumbo mdogo na kusababisha kuharisha sana na kupoteza maji mwilini kwa haraka. Ugonjwa huu ni wa dharura na unaweza kusababisha kifo ndani ya masaa machache iwapo hautatibiwa kwa haraka.

Chanzo na namna ya kuambukizwa

Bakteria wa kipindupindu hupatikana katika mazingira machafu — hasa kwenye maji au chakula kilichochafuliwa na kinyesi cha mtu mwenye maambukizi. Njia kuu za maambukizi ni:

• Kunywa maji machafu

• Kula chakula kisichoandaliwa vizuri au kilichoachwa wazi

• Kutokunawa mikono baada ya choo na kabla ya kula

• Kukaa katika mazingira yasiyo na usafi wa vyoo

Dalili za kipindupindu

Dalili huanza ghafla na zinaweza kuendelea kwa kasi. Zikiwemo:

• Kuharisha mfululizo maji maji yanayofanana na maji ya mchele

• Kutapika

• Kukosa nguvu na mkojo kupungua

• Kukauka midomo, macho kuzama, na ngozi kuwa kavu

• Kushuka kwa shinikizo la damu

• Kukakamaa/kubana kwa misuli

Dalili kali zinaweza kusababisha mshtuko wa mwili (shock) na kifo kwa muda mfupi ikiwa haitatibiwa.

Vipimo na uchunguzi

• Kipimo cha kinyesi (kuotesha vimelea): kuthibitisha uwepo wa Vibrio cholerae

• Vipimo vya damu: kuangalia viwango vya chumvi na maji mwilini

• Ufuatiliaji wa dalili kliniki: kwa haraka kwa mgonjwa mwenye kuharisha sana

Matibabu ya kipindupindu

1. Kunyweshwa Maji na Chumvi (ORS)

Dawa ya maji ya kunywa (ORS) huokoa maisha kwa kurejesha maji na chumvi mwilini. Hutolewa kwa watu wenye dalili nyepesi hadi za kati.

2. Dripu (Mishipa ya damu)

Kwa watu waliokonda sana au waliopoteza maji mengi, hupatiwa maji kwa njia ya mshipa (IV) hospitalini.

3. Antibayotiki

Wanaopata dalili kali hupewa dawa kama doxycycline, azithromycin au ciprofloxacin kusaidia kupunguza muda wa ugonjwa.

4. Lishe na uangalizi wa karibu:

Wagonjwa huhitaji mlo wa uji, matunda yenye maji (kama ndizi), na ufuatiliaji wa mkojo na dalili nyingine.

Namna ya kujikinga na kipindupindu

1. Chemsha maji au tumia dawa za kutibu maji

2. Tumia vyoo safi na funga choo vizuri

3. Nawa mikono kwa sabuni baada ya kutumia choo na kabla ya kula

4. Funika chakula na epuka kula vyakula vya barabarani

5. Kupata chanjo dhidi ya kipindupindu (inapatikana maeneo yenye mlipuko au hatari)

6. Elimu kwa jamii kuhusu usafi wa mazingira na vyakula

Kipindupindu na hali ya hatari

Mlipuko wa kipindupindu hutokea kwa haraka, hasa kwenye kambi za wakimbizi, maeneo yenye ukame, mafuriko au majiji yenye msongamano mkubwa na miundombinu duni ya usafi. Kwa mujibu wa WHO, kipindupindu huathiri mamilioni kila mwaka na kuua maelfu, hasa Afrika na Asia.

Wakati gani wa kumwona daktari haraka?

• Kuharisha mara kwa mara maji maji

• Kutapika mfululizo

• Kushindwa kunywa maji au kumeza

• Mkojo kupungua au kukosa kabisa

• Kukakamaa kwa miguu au mikono

Usichelewe! Kipindupindu ni dharura ya afya.