Kukua kwa tezi dume hufahamika pia kama benine prostatic haipaplesia ni tatizo linalotokea kwa wanaume wenye umri mkubwa na huambatana na dalili mbalimbali zinazotokana na ongezeko la ujazo wa tezi. Tezi dume hujishughulisha na uzalishaji ute unaolisha na kusafilisha manii.

Dalili

Dalili za tezi dume iliyokuwa hutofautiana kati ya mtu na mtu na huongezeka makali kadri siku zinavyoenda. Dalili hizo ni;

• Kukojoa mara kwa mara au hamu ya ghafla ya kwenda kukojoa

• Kukojoa mara kwa mara wakati wa usiku

• Ugumu wa kukojoa

• Mkojo kuwa na mkondo dhaifu ( mkojo kutoruka mbali) au unaokatika na kuanza tena

• Matone ya mkojo kutoka wakati unapomaliza kukojoa

• Kukosa uwezo wa kukojoa mkojo wote ulio ndani ya kibofu

Dalili za nadra zinajumuisha

• Kupatwa na maambukizi ya UTI

• Kushindwa kukojoa

• Kukojoa mkojo uliochanganyika na damu

Ukali wa dalili mara nyingi huwa hautegemea ukubwa wa tezi. Baadhi ya wanaume wenye tezi kubwa huw ana dalili kiasi zaidi ya wale wenye tezi ndogo

Baadhi ya vitu vingine vinavyoweza kusababisha dalili kama za tezi dume ni

• Maambukizi kwenye njia ya mkojo (UTI)

• Kuvimba kwa tezi dume kama matokeo ya shambulio la kinga ( prostaitiz)

• Kusinyaa kwa mrija wa utoao mkojo nje ya mwili (urethra)

• Makovu kwenye shingo ya kibofu cha mkojo

• Mawe kwenye kibofu cha mkojo au figo

• Madhaifu ya mishipa ya fahamu ya kibofu

• Saratani ya tezi dume au kibofu cha mkojo

Wakati gani uwasiliane na daktari?

Kama una hisi una dalili hizi wasiliana na wataalamu wa afya mara moja ili kufanyiwa uchuguzi na kupata tiba. Hata kama unahisi kwamba dalili ni kiasi, usichelewe nyumbani ili kuepuka madhara ya tezi dume ambayo ni kuziba kwa njia ya mkojo inayoweza kupelekea kuferi kwa figo

Kisababishi

Nini husababisha kukua kwa tezi dume

Tezi dume imekaa chini kidogo ya kibofu cha mkojo na katikati yake imepitiwa na sehemu ya mwanzo ya mrija urethra unaotoa mkojo nje ya mwili. Tezi hii inapokua, huanza kubana mrija huo na kuzuia mkojo kupita vema.

Wanaume wengi tezi zao hukua kwa jinsi umri unavyoongezeka. Na kwa wanaume wengi tezi dume hukua kiasi cha kukandamiza au kuziba kabisa mrija urethra.

Haifahamiki kwa ujumla ni nini kinachosababisha tezi hii kukua, hata hivyo inafikiriwa ni kutokana na kupotea kwa uwiano wa homoni za kijinsia, hali inayotokea kwa jinsi umri unavyoongezeka

Vihatarishi

Vihatarishi vya kupata tezi dume ni

• Kuwa na umri mkubwa (Kwa nadra sana huweza kutokea kwa waanaume walio chini ya umri wa miaka 40. 1/3 ya wanaume kwenye umri wa miaka 60 hupata dalili za wastani kuelekea kuwa kali za tezi dume ilokuwa, na nusu ya wanaume wote wanapofkisha umri wa miaka 80 hupata dalili hizo)

• Historia ya tezi dume kwenye familia mfano kaka au baba

• Kuwa na kisukari au magonjwa ya moyo

• Mtindo wa maisha ( kuwa na uzito mkubwa kupita kiasi, kufanya mazoezi hupunguza hatari ya kukua kwa tezi dume)

Madhara ya tezi dume iliyokuwa

Madhara ni mara chache kutokea na hutokea endapo mtu hatapata tiba kwa wakati. Madhara hayo yanajumuisha

• Kuziba kwa njia ya mkojo

• Maambukizi ya UTI ya mara kwa mara

• Kufanyika kwa mawe kwenye kibofu cha mkojo au figo

• Uharibifu wa kibofu cha mkojo

• Uharibifu wa figo

Uchunguzi

Huanza kwa kuulizwa maswali mbalimbali kasha kufanyiwa uchunguzi wa mwili na vipimo vingine vya damu, mkojo na kuangalia ukubwa wa tezi

Vipimo

Vipimo mbalimbali hufanyika kutazama ukubwa wa tezi na kutambua hali au magonjwa yanayoambatana, yanayofanana au yanayosababisha tezi dume. Baadhi ya vipimo vinavyofanyika ni;

• Kipimo cha ultrasound

• Vipindi cha mkojo

• Kipimo cha homoni PSA

• Vipimo vya uwezo wa kibofu kutunza na kusukuma

• Kipimo cha kinyama cha tezi dume

Mtibabu

Matibabu ya tezi dume iiyokuwa hutegemea umri wa mtu, ukubwa wa tezi, ukali wa dalili, na hali ya afya ya mgonjwa.

Matibabu yanaweza kuhusisha matumizi ya dawa au upasuaji

Tiba mbadala

Baadhi ya tafiti zilizofanyika zinaonyesha kuwa kuna baadhi ya mimea ambayo inauwezo wa kusinyaza tezi dume iliyokuwa na hivyo kupunguza dalili zake. Usalama wa matumizi wa dawa hizo kwa muda mrefu bado haujathibitishwa.

Kujitibu nyumbani

Mambo unayoweza kufanya nyumbani kama una tezi dume

• Dhibiti kiwanfo cha vinywaji unavyokunywa (usinywe maji lisaa moja kabla ya kwenda kulala usiku)

• Usinywe pombe au vinywaji vyenye kafeini kuzuia kukojoa mara kwa mara wakati wa usiku

• Dhibiti kiwango cha dawa jamii ya histamine kwani hudhibiti misuli ya kibofu na kufanya ushindwe kukojoa kirahisi

• Nenda msalani mara unapohisi haja ndogo

• Kuwa na ratiba ya kukojoa, mfano kila baada ya masaa 4 hadi sita ili kutengeneza kumbukumbu kwenye ubongo wako

• Kula mlo wa kiafya na dhibiti uzito kwenye kiwango kinachotakiwa

• Ukimaliza kukojoa, kojoa tena ili kutoa mkojo uliobaki kwenye kibofu

• Fanya mazoezi ili kusaidia mkojo kutobaki kwenye kibofu

• Hakikisha unaupa mwili joto kama unaishi maeneo yenye baridi ili kuzuia kibofu kutunza mkojo muda mrefu