Epididymitis ni neno tiba lenye maana ya uvimbe wa mirija ya epididymis kutokana na mwitikio wa chembe hai za mwili dhidi ya maambukizi au kitu kigeni kwenye mirija hiyo. Mirija ya epidydimis huwa ipo nyuma ya korodani ambayo huwa na sura ya kujizungusha kama koili. Kazi za mirija hii ni kutunza shahawa.

Ni nini husababisha Epididymitis

Kisababishi kukuu kwa vijana wenye umwi chini ya miaka 35 huwa ni maambukizi ya magonjwa ya zinaa ambayo ni

• Kisonono

• Chlamydia

Hata hivyo maambukizi ya UTI (Escherichia coli) yanaweza kusambaa kutoka kwenye tezi dume kuja kwenye mirija hii na kuleta maambukizi

Visababishi vingine vya epidydymitis kwa vijana wa umri wa miaka 35 au zaidi

• Maambukizi kutoka kwenye tezi dume

• Mkojo kuingia kwenye mirija ya epidydimis

• Kupata jeraha kwenye korodani

• Maambukizi ya TB kwenye korodani

• Maambukizi ya virusi na fangasi kwa wagonjwa wenye kinga za chini na wenye UKIMWI/Kisukari

• Sababu zisizojulikana

Dalili za Epididymitis

Dalili za epididymitis huwa kati ya zifuatazo;

• Kuvimba na kubadilika rangi kwa pumbu

• Maumivu ya korodani zikishikwa, mara nyingi huwa upande mmoja tu na maumivu huanza taratibu

• Maumivu wakati wa kukojoa au kupata hamu ya kukojoa ghafla

• Kutokwa na uchafu kwenye uume

• Maumivu ya tumbo la chini au kwenye nyonga

• Kutokwa na damu kwenye shahawa

• Kwa nadra sana unaweza pata homa

Kumbuka

Dalili hutegemea hatua ya ugonjwa, hivyo unaweza kuwa na dalili mbili au zaidi ili kusemekana kuwa una maambukizi haya.

Vihatarishi vya ugonjwa wa epidydymitis

Vitu au mambo yafuatayo yanakuweka kwenye hatari ya kupata maambukizi haya

• Kuwa na wapenzi wengi

• Kutotumia kodomu wakati wa kufanya ngono

• Kuwa na historia ya kuumwa magonjwa ya zinaa

• Historia ya maambukizi kwenye tezi dume(prostatitis) au UTI

• Kufanyiwa upasuaji kwenye njia ya mkojo

• Kuwekewa mrija wa mkojo kwenye uume

• Kutotahiliwa

• Kukua kwa tezi dume

Vipimo vya kutambua ugonjwa wa epidydymitis

Mara utakapofika hospitali utaulizwa maswali mbalimbali yanayolega kufahamu visababishi kama vilivyoandikwa hapo juu kisha daktari ataagiza vipimo kulingana na nini ameona ni shida. Vipimo huhusisha;

• Kuchukuliwa ute kutoka ndani ya uume wako kwa ajili ya kipimo cha magonjwa ya zinaa

• Kipimo cha urine culture

• Kipimo cha damu kuangalia kama kuna shida yoyote

• Kipimo cha mkojo kuangalia kama kuna shida yoyote kwenye mkojo

• Kipimo cha ultrasound kuangalia hali ya mirija ya epidydimis pamoja na korodani na kutofautisha tatizo hili na magonjwa mengine kama kujisokota kwa moroja ya korodani n.k

Madhara ya ugonjwa wa epidydymitis

• Madhara yafuatayo yanawez akutokea endapo matibabu hayajafanyika kwa wakati

• Kujaa kwa usaha ndani ya pumbu

• Kupata ugonjwa wa epidydimo-orchitis

• Ugumba

Wakati gani mgonjwa wa epididymitis amwone daktari?

Ni vema mara baada ya kuanza kuhisi maumivu ya korodani kumwona daktari wako haraka ili kufanyiwa uchunguzi na tiba kabla ya tatizo kuwa kubwa. Kumbuka korodani ni kitu cha muhimu sana.

Matibabu ya ugonjwa wa epididymitis

Matibabu husisha;

• Dawa

• Upasuaji

Dawa

Dawa za kutibu magojwa ya zinaa au UTI, mpenzi wako pia atahitaji matibabu ili kuondoa kihatarishi cha kupata maambukizi kutoka kwake kwa mara nyingine. Utapswa kumaliza dozi uliyopewa hatakama zitapotea kabla ya kumaliza dozi

Endapo una maumivu, tumia dawa za kuondoa maumivu kama parasetamo.

Upasuaji

Hufanyika kwa watu wenye usaha kwenye korodani, upasuaji hufanyika kuondoa usaha kwenye korodani na kufanya zipone haraka. Baadhi ya wakati itahitajika kuondoa sehemu ya mirija ya epidydimis.

Matibabu ya upasuaji wa kuondoa mrija(mirija) ya epididymis huweza hitajika fanyika kwa wagonjwa ambao wanapata maambukizi kujirudia kwenye tezi dume(prostatitis) au mrija wa urethra (urethritis)

Namna ya kujikinga na ugonjwa wa epididymitis

Fanya mambo yafuatayo ili kujikinga na tatizo hili;

• Tumia kondomu unaposhiriki ngono

• Pata matibabu sahihi ya UTI ya kujirudia na kwa wakati

Matibabu ya nyumbani ya ugonjwa wa epididymitis

Endapo una tatizo hili fanya mambo yafuatayo kupunguza dalili

• Pumzika kwa kulala kitandani huku korodani zikiwa juu

• Tumia barafu kukanda eneo lenye maumivu ya korodani jinsi unavyoweza

• Usinyanyue mizigo mizito

• Usishiriki mapenzi mpaka upone kabisa