Mimba ya zabibu ni aina isiyo ya kawaida ya ujauzito ambapo badala ya kiinitete kukua vizuri, seli za trofoblastiki hukua kwa kasi na kutengeneza uvimbe unaofanana na zabibu. Hali hii huathiri mimba mapema na inaweza kusababisha matatizo makubwa ya kiafya ikiwa haitagunduliwa mapema.

Zabibu hizi ni uviumbe usio saratani, hutokea endapo wakati wa uumbaji utengenezaji wa seti za jeni za baba kwenye yai lililochavushwa zimekuwa nyingi kuliko kawaida. Tatizo hili linapotokea ukuta ambao ulitakiwa kuwa kondo la nyuma hubadilika kuwa vijifuko vingi vidogo vilivyojaa maji na hivyo kutengeneza mwonekao wa zabibu.

Aina za mimba ya zabibu

Kuna aina mbili kuu za mimba ya zabibu kulingana na namna seli zilivyokua na iwapo kijusi kilikuwepo au la. Kuelewa tofauti hizi ni muhimu kwa matibabu sahihi.

• Mimba ya zabibu kamili

  • Hakuna kiinitete kinachotengenezwa.

  • Mimba hujazwa na tishu zisizo za kawaida zinazofanana na zabibu.

• Mimba ya zabibu sehemu

  • Kiinitete hutengenezwa lakini huwa na kasoro nyingi na hakiwezi kuendelea kukua kawaida.

  • Kuna mchanganyiko wa tishu za kawaida na zisizo za kawaida.

Visababishi na vihatarishi

Ingawa sababu halisi ya mimba ya zabibu haijulikani, kuna mambo kadhaa yanayoonekana kuongeza hatari ya kuipata. Haya ni pamoja na mabadiliko ya homoni, umri, na historia ya afya ya uzazi.

• Umri mdogo sana (<20) au mkubwa (>35) wa mama mjamzito

• Historia ya awali ya mimba ya zabibu

• Upungufu wa vitamini A (carotene)

• Ujauzito uliofuata mimba iliyotoka au mimba isiyo ya kawaida

• Ovamu (yai) lisilo na kromosomu sahihi

Dalili za mimba ya zabibu

Dalili hutokea mapema katika ujauzito na huweza kufanana na ujauzito wa kawaida, lakini zikiwa kali au zisizo za kawaida. Ni muhimu kutambua dalili hizi mapema kwa ajili ya uchunguzi wa kitabibu.

• Kutokwa na damu ukeni mapema katika ujauzito

• Tumbo kujaa haraka kuliko kawaida

• Maumivu ya tumbo au shinikizo

• Kichefuchefu na kutapika kupita kiasi

• Kukosekana kwa mapigo ya moyo ya kijusi

• Uwezekano wa kupata kifafa cha mimba

• Kutokwa na uvimbe mdogo wenye sura ya zabibu kutoka ukeni

Vipimo na uchunguzi

Ili kuthibitisha mimba ya zabibu, daktari atafanya vipimo mbalimbali vya picha na damu. Vipimo hivi husaidia kutofautisha hali hii na ujauzito wa kawaida au mimba iliyoharibika.

• Ultrasound ya tumbo: Inaweza kuonyesha sura ya “snowstorm” au “bunch of grapes” badala ya kijusi.

• Vipimo vya damu vya hCG: Viwango huwa juu sana kuliko mimba ya kawaida.

• Histopatholojia: Kuchunguza sehemu ya mfuko wa mimba kuthibitisha tishu za mimba ya zabibu.

Matibabu ya mimba ya zabibu

Lengo la matibabu ni kuondoa tishu zote zisizo za kawaida na kuhakikisha hazijarudi. Pia, ufuatiliaji wa karibu wa viwango vya homoni hCG ni muhimu baada ya tiba.

• Uondoaji wa tishu za zabibu kwa njia ya upasuaji (evacuation/D&C)

• Ufuatiliaji wa hCG kila wiki hadi ishuke kawaida

• Epuka kushika mimba kwa miezi 6–12 baada ya tiba

• Dawa za kuzuia uvimbe endapo kuna viashiria vya kutanuka zaidi au saratani

Usaidizi wa nyumbani na ushauri wa kiafya

Baada ya matibabu hospitalini, kuna hatua za kiafya na lishe ambazo mama anaweza kuchukua nyumbani kusaidia kupona na kuzuia matatizo. Hii inajumuisha mapumziko, lishe bora, na ufuatiliaji wa kliniki.

• Pumzika vya kutosha baada ya tiba ili kuruhusu mwili kupona vizuri.

• Usitumie dawa bila ushauri wa daktari, hasa dawa za kuzuia damu au homoni.

• Kula lishe bora iliyojaa matunda, mboga, protini na virutubisho kama folic acid na vitamini A.

• Tumia uzazi wa mpango salama ili kuepuka mimba nyingine mapema kabla ya kupona.

• Hudhuria kliniki mara kwa mara kwa ajili ya vipimo vya hCG hadi viwe kawaida.

• Angalia dalili za hatari kama vile kutokwa na damu nyingi, maumivu makali ya tumbo, au kichefuchefu cha kupindukia – zikitokea, mwone daktari mara moja.

Hitimisho

Mimba ya zabibu inaweza kuwa ya kutisha lakini inatibika vizuri ikiwa itagunduliwa mapema. Elimu ya afya kwa wanawake wote wa umri wa kuzaa ni muhimu ili waweze kutambua dalili na kutafuta matibabu kwa wakati.