je, mtu anaweza kuambukiza Wakati kipimo cha antibody kinaonyesha hana maambukizi?

Swali la msingi

Ninaswali doctor je kama mtu anapimwa na antigen antibody akakutw anao akaobgeza akapima na kipimo cha antibody kikamuonyesha kuwa ni negative je uyo mwenye wadudu wake awajakuwa vizuri wanaweza kumuambukiza mtu

Majibu

Katika dunia ya uchunguzi wa magonjwa ya kuambukiza kama HIV, Hepatitis B, na mengineyo, mara nyingi hutumika vipimo vya aina mbalimbali – baadhi hupima vimelea vyenyewe (antigen), vingine hupima kinga ya mwili (antibody), na vingine huchanganya vyote viwili (antigen-antibody combo). Watu wengi hushangaa wanapopata majibu yanayokinzana: mfano, mtu anaonekana positive kwa kipimo kimoja lakini negative kwa kingine. Je, hali hii inawezekana? Na mtu huyu anaweza kuambukiza?

Aina kuu za vipimo vya maambukizi

Ufafanuzi wa kila kipimo

• Antigen: Hizi ni sehemu za virusi kama vile protini zao. Vipimo vya antigen hutambua maambukizi mapema kabla kinga haijatengenezwa.

• Antibody: Ni protini zinazotengenezwa na mwili kupambana na virusi. Hupatikana baadaye baada ya mtu kuambukizwa.

• Antigen-Antibody Combo: Hiki ni kipimo cha kisasa zaidi ambacho huchunguza virusi moja kwa moja (antigen) na kinga ya mwili (antibody) kwa wakati mmoja. Hupunguza hatari ya kupata majibu ya uongo katika kipindi cha mpito (window period).

Je, mtu anaweza kuonekana hana maambukizi lakini bado akaambukiza wengine?

Ndiyo. Hali hii hutokea kwenye kipindi kinachoitwa window period – yaani muda kati ya kuambukizwa na wakati ambapo kipimo kinaweza kugundua maambukizi. Kwa mfano:

• Kipimo cha antigen kinaweza kuonesha positive, kwa sababu virusi vipo mwilini;

• Lakini kipimo cha antibody kinaweza kuonesha negative, kwa sababu kinga ya mwili bado haijatengenezwa.

Kwa hiyo, mtu huyo bado ana virusi na anaweza kuwaambukiza wengine, hata kama kipimo cha antibody kinaonyesha negative.

Kipimo cha SD Bioline HIV kinahusiana vipi?

• SD Bioline HIV 1/2 3.0 ni kipimo cha antibody tu, yaani kinagundua kinga ya mwili dhidi ya HIV.

• Hakipimi antigen, hivyo hakiwezi kugundua maambukizi mapya sana (kabla antibody haijatengenezwa).

• Hivyo, mtu anaweza kupimwa na kipimo kingine (cha antigen), akaonekana positive, lakini SD Bioline ikaonesha negative – na bado mtu huyo akawa anaweza kuambukiza.

Je, Vipimo vya haraka vinaweza kupima antigen na antibody?

Ndiyo. Teknolojia ya lateral flow hutumika kutengeneza vipimo vya haraka (rapid tests) vinavyoonekana kama vijiti au strip. Vipimo hivi vinaweza kupima:

• Antigen tu (mfano: COVID-19 antigen test, malaria HRP2),

• Antibody tu (mfano: SD Bioline HIV),

• Au vyote viwili kwa pamoja (mfano: HIV combo test kwa kutumia ELISA ya kisasa).

Kwa hiyo, muonekano wa kipimo kuwa kama strip haumaanishi ni antigen wala antibody pekee – inategemea na teknolojia iliyo ndani yake.

Hitimisho

• Mtu anaweza kuambukiza hata kama kipimo cha antibody kinasema hana virusi.

• Kipimo cha antigen kinaweza kugundua virusi mapema zaidi.

• Kipimo cha antigen-antibody (combo) ni sahihi zaidi kwa uchunguzi wa mapema.

• Usiamini majibu ya kipimo kimoja pekee – fuata ushauri wa mtaalamu wa afya.

Ushauri

Ikiwa umepata majibu yanayokinzana ya vipimo vya afya, usifadhaike. Tafuta ushauri wa kitaalamu ili upate vipimo sahihi zaidi, hasa kama kuna hatari ya kuambukiza au kuathirika zaidi. Vipimo vya kisasa vinapatikana na vinaweza kukusaidia kupata jibu sahihi mapema.