Mwandishi:
ULY CLINIC
Mhariri:
Dkt. Benjamin L, MD
16 Julai 2025, 14:37:48

Koo kuwaka moto mpaka masikioni: Sababu, Uchunguzi na Matibabu?
Swali la msingi
"Habari daktari, nahisi koo langu linawaka moto sana hadi maumivu yanaenda hadi kwenye masikio. Kila nikimeza naona uchungu mkali. Hadi nahisi kuchanganyikiwa. Je, hili ni tatizo kubwa? Linahitaji vipimo gani? Naweza kupata dawa gani?"
Majibu
Maumivu ya koo ni moja ya sababu kuu zinazowapeleka watu hospitali, hasa yanapokuwa makali na kuenea hadi masikioni. Wakati mwingine, mtu huhisi kana kwamba koo linawaka moto, huwezi kumeza, na hata maumivu huenda upande mmoja wa sikio. Hali hii inaweza kuambatana na homa, kizunguzungu au hata kuchoka sana.
Makala hii inalenga kutoa elimu sahihi kuhusu visababishi vinavyoweza kuleta hisia hii kali ya "koo kuwaka moto hadi masikioni," vipimo muhimu, namna ya kupata tiba, na wakati wa kumwona daktari. Kusoma makala hii kutakusaidia kuelewa chanzo cha tatizo lako na hatua salama za kuchukua.
Dalili
Dalili za kawaida zinazoweza kuambatana na Koo linalowaka moto ni pamoja na;
Maumivu makali ya koo
Kumeza chakula au mate kwa shida
Kichefuchefu au kutoona hamu ya kula
Maumivu ya masikio (hasa upande mmoja au yote)
Kichwa kuuma na mwili kulegea
Kuvimba kwa tezi za shingo
Homa kali au kutetemeka
Visababishi vya koo kuwaka moto
Baadhi ya visababishi vikuu ni pamoja na;
1. Tonsillitis (Uvuvimbe wa tezi tonses)
Huambatana na koo kuwaka, maumivu hadi kwenye masikio
Mara nyingi husababishwa na virusi au bakteria
Mdomo unaweza kuwa na harufu, mate mengi au mawe madogo meupe kwenye tonsils
2. Uvuvimbe wa nyuma ya koo
Koo linakuwa jekundu, lenye maumivu makali
Husababisha hisia ya kuwaka moto hadi kwenye sikio
Huambatana na kikohozi au mafua
Husababishwa na maambukizi ya virusi au bakteria kwenye koo au kuunguzwa na tindikali ya tumboni
3. Maambukizi ya sikio la kati
Maumivu ya koo yanayoambatana na presha au maumivu ya ndani ya sikio
Huenda na kikohozi, baridi au mafua yaliyodumu
4. Kucheua tindikali
Hutokana na asidi ya tumbo kupanda kooni
Koo kuwaka moto hasa asubuhi au baada ya kula
Maumivu huenda hadi masikioni, hususani ukilala bila mlo kushuka vizuri
5. Uvuvimbe wa tezi ya Adenoid au Sainaz
Hali ya uvimbe au maambukizi nyuma ya pua (nasopharynx) hupelekea koo kuwaka hadi masikio
Huziba pua, kuleta harufu mbaya mdomoni, na presha ya sikio
Vipimo na uchunguzi
Vipimo vinavyoweza kufanyika (Kulingana na Dalili) ni pamoja na;
Jina la Kipimo | Maelezo |
Kipimo cha ute kwenye koo | Kupima bakteria (kama Streptococcus pyogenes) |
Kipimo cha hesabu kamili ya damu | Kuangalia wingi wa chembe nyeupe (dalili za maambukizi) |
Uchunguzi wa koo na sikio | Kuangalia sikio kwa kifaa maalumu kutathmini kama kuna maambukizi |
Uchunguzi wa pua, koo na umio kwa kamera | Daktari kutazama nyuma ya pua na koo kwa kifaa maalumu |
Matibabu
Matibabu hunategemea Kisababishi kama yalivyorodheshwa katika jedwali hapo chini;
Sababu ya Koo Kuwaka moto | Dawa zinazotumika |
Virusi (Homa ya baridi, homa ya mafua) | Paracetamol, maji mengi, kupumzika |
Bakteria (Maambukizi kwenye tesi tonses kutokana na bakteria) | Antibayotiki kama Amoxicillin au Azithromycin (kwa ushauri wa daktari) |
Kucheu tindikali | Dawa za kupunguza uzalishaji wa asidi tumboni(Omeprazole, Ranitidine) |
Maambukizi kwenye sikio la kati | Antibiotics + painkillers + ear drops |
Maambukizi ya sinus au pua | Dawa za kukausha kamasi, antibayotiki, mvuke moto |
Huduma za nyumbani za koo kuwaka moto
Kunywa maji ya uvuguvugu mara kwa mara
Tumia tangawizi, asali na ndimu katika chai
Epuka vinywaji vya baridi au vyenye cafeini
Tumia mvuke wa maji moto (steam inhalation)
Pumzika na usijibebeshe shughuli nyingi
Wakati gani wa kumwona daktari haraka?
Ikiwa koo linawaka hadi huwezi kumeza kabisa
Kikohozi cha damu au mate ya njano kijani
Homa kali inayozidi siku 3
Maumivu ya sikio makali au kutokwa na usaha
Kizunguzungu, kupumua kwa shida, au tezi kuvimba shingoni
Hitimisho
Koo kuwaka moto hadi masikioni ni dalili ya maambukizi, uvimbe au matatizo ya koo, pua au sikio. Chanzo sahihi hupatikana kwa vipimo sahihi. Matibabu yanatolewa kulingana na kisababishi, na hali nyingi huweza kupona kabisa kwa tiba stahiki au hata huduma za nyumbani.
ULY CLINIC inakushauri uwasiliane na daktari wako kwa ushauri na tiba kabla ya kuchukua hatua yoyote ile baada ya kusoma majibu haya.
Kupata ushauri zaidi au tiba kutoka kwa daktari wa ULY CLINIC bofya hapa au tumia linki ya Pata tiba
Imeboreshwa,
16 Julai 2025, 14:37:48
Rejea za mada hii
Brook I. Management of Acute Pharyngotonsillitis in Children and Adults. J Fam Pract. 2019;68(4):207–212.
Shulman ST, et al. Clinical Practice Guideline for the Diagnosis and Management of Group A Streptococcal Pharyngitis. Clin Infect Dis. 2012;55(10):1279–1282.
National Institutes of Health (NIH). Otitis Media in Children and Adults. Updated 2023.
Johns MM, et al. GERD-related laryngitis and sore throat. Otolaryngol Clin North Am. 2013;46(6):1071–1082.
UpToDate. Evaluation of sore throat in children and adults. Wolters Kluwer Health; 2024.