Mwandishi:
ULY CLINIC
Mhariri:
Dkt. Mangwella S, MD
Imeboreshwa:
4 Oktoba 2025, 15:08:20

Miguu ya mjamzito kuwasha: Sababu, Dalili, na Matibabu
Kuwashwa miguu ni changamoto ya kiafya inayoweza kumtokea mama mjamzito, hususan katika kipindi cha katikati na miezi ya mwisho ya ujauzito. Ingawa mara nyingi hali hii siyo hatari, inaweza kusababisha usumbufu mkubwa, kuathiri usingizi, na kupunguza ubora wa maisha ya mama. Hata hivyo, kuwashwa miguu wakati wa ujauzito pia kunaweza kuwa ishara ya tatizo la kiafya linalohitaji uangalizi wa haraka wa kitabibu. Makala hii inachambua visababishi, dalili zinazoweza kuambatana, njia za kujitibu nyumbani, na wakati sahihi wa kumwona daktari.
Visababishi
Visababishi vya kuwashwa miguu wakati wa ujauzito ni pamoja na;
Mabadiliko ya homoni
Homoni za ujauzito hubadilisha muundo wa ngozi na mishipa ya damu, jambo linaloweza kupelekea kuwashwa mara kwa mara.
Mzunguko wa damu kuongezeka
Ujauzito huongeza kiasi cha damu mwilini, na mishipa ya miguu inabeba mzigo zaidi, hali inayoweza kusababisha hisia ya kuwasha.
Ngozi kukauka
Homoni na upungufu wa maji mwilini husababisha ngozi kupoteza unyevu, jambo linaloleta muwasho.
Upungufu wa virutubisho
Upungufu wa madini kama chuma, magnesiamu, au vitamini B unaweza kuchangia kuwashwa kwa miguu.
Mzio
Baadhi ya wajawazito hupata mzio kutokana na vyakula, dawa, au bidhaa za usafi wa mwili.
Kolestasis ya ujauzito
Hii ni hali adimu lakini hatari, inayotokana na ini kushindwa kutoa bile vizuri. Huweza kuleta muwasho mkali hasa usiku, na inahitaji matibabu ya haraka kwa daktari.
Dalili
Dalili zinazoambatana na kuwasha miguu kwa mjamzito ni pamoja na;
Kuwashwa mara nyingi hasa usiku.
Ngozi kukauka au kuwa na vipele vidogo.
Uvimbe mdogo wa miguu.
Kukosa usingizi kwa sababu ya muwasho.
Wakati mwingine ngozi kubadilika rangi au kuwa na alama za kukunwa.
Vipimo
Daktari hufanya vipimo ili kubaini chanzo cha muwasho na kuondoa uwezekano wa magonjwa hatarishi. Baadhi ya vipimo ni:
Vipimo vya damu (Utendaji kazi wa ini- LFTs)
Kuangalia kazi ya ini na viwango vya tindikali ya nyingo.
Hupima uwepo wa kolestasis ya ujauzito, ambayo ni hatari kwa mtoto.
Vipimo vya damu vya kawaida Hesabu kamili ya damu- FBC)
Kugundua upungufu wa damu au maambukizi yanayoweza kusababisha ngozi kuwasha.
Vipimo vya sukari (Kipimo cha ustahimilifu wamwili kwenye sukari)
Kuchunguza kama mama ana kisukari cha ujauzito, ambacho pia kinaweza kuongeza muwasho na matatizo ya mishipa.
Vipimo vya mkojo
Kubaini kama kuna protini (dalili ya pre-eclampsia) au maambukizi ya njia ya mkojo.
Ultrasound ya tumbo/ini
Ikiwa inahitajika, kuangalia afya ya ini na afya ya mtoto tumboni.
Matibabu
(a)Matibabu ya hospitali
Dawa kulingana na chanzo
Ikiwa kuna kolestasis ya ujauzito: daktari anaweza kumpa mama dawa kama ursodeoxycholic acid ili kupunguza kiwango cha tindikali nyongo na kulinda afya ya mtoto.
Ikiwa ni ngozi kavu au muwasho wa kawaida: hupendekezwa mafuta salama ya kupaka kwa wajawazito.
Ikiwa ni kutokana na mzio: antihistamines fulani ambazo ni salama kwa ujauzito zinaweza kutolewa.
Ufuatiliaji wa karibu wa mama na mtoto
Vipimo vya damu hurudiwa mara kwa mara ili kufuatilia ini.
Daktari hufuatilia mapigo ya moyo wa mtoto na ukuaji wake.
Utoaji wa mtoto mapema (ikiwa ni lazima)
Endapo cholestasis ni kali na afya ya mtoto ipo hatarini, daktari anaweza kupendekeza uchungu kuanzishwa mapema kabla ya muda wa kawaida wa kujifungua.
Ushauri wa lishe na usafi wa ngozi
Mama hupewa maelekezo ya kuepuka vyakula vizito kwa ini, kunywa maji mengi, na kutumia mafuta salama ya kuongeza unyevu wa ngozi.
(b) Matibabu ya nyumbani na mbinu za kupunguza muwasho
Njia | Maelezo |
Kuoga maji ya uvuguvugu | Epuka maji ya moto sana kwani huongeza ukavu wa ngozi. |
Kupaka mafuta | Tumia mafuta au losheni yenye unyevu (kama mafuta ya nazi, mzeituni, au vaseline). |
Kunywa maji ya kutosha | Kunywa glasi 8–10 kwa siku kusaidia ngozi kuwa na unyevu. |
Vaa nguo laini na zisizobana | Epuka vitambaa vigumu au nguo za kubana zinazokera ngozi. |
Kula chakula chenye virutubisho | Ongeza mboga mboga, matunda, nafaka, na vyakula vyenye madini muhimu. |
Epuka kujikuna sana | Kukuna kunaweza kuongeza majeraha na kusababisha maambukizi. |
Pumzika vya kutosha | Uchovu huongeza msongo na unaweza kuchochea kuwashwa zaidi. |
Wakati wa kumwona Daktari
Unapaswa kumwona daktari haraka iwapo:
Kuwashwa kunakuwa kali sana, hasa usiku.
Kuwashwa kunaenea mwili mzima, si miguu pekee.
Una dalili za macho au ngozi kuwa ya manjano (ishara ya tatizo la ini).
Miguu inavimba sana, inauma, au ina joto la ajabu.
Kuwashwa kunasababisha kukosa usingizi na kuathiri afya kwa ujumla.
Hitimisho
Kuwashwa miguu wakati wa ujauzito mara nyingi ni hali ya kawaida inayosababishwa na mabadiliko ya homoni, ngozi kukauka, au shinikizo la damu kuongezeka kwenye miguu. Hata hivyo, muwasho mkali au usio wa kawaida unaweza kuashiria tatizo kubwa zaidi kama kolestasis ya ujauzito, hivyo usipuuze dalili. Ushirikiano na daktari ni muhimu ili kuhakikisha usalama wa mama na mtoto.
Maswali yaliyoulizwa mara kwa mara
1. Je, kuwashwa miguu kunaweza kuashiria shinikizo la damu wakati wa ujauzito?
Ndiyo, wakati mwingine miguu ikiwasha na kuvimba sana inaweza kuashiria tatizo la shinikizo la damu (pre-eclampsia). Ikiambatana na maumivu ya kichwa, kizunguzungu, au kuona ukungu, tafuta matibabu haraka.
2. Kuna uhusiano kati ya viatu ninavyovaa na kuwashwa miguu?
3. Je, baridi au joto kali vinaweza kuongeza muwasho wa miguu?
4. Je, kuna mafuta maalum ya asili yanayosaidia kupunguza muwasho?
5. Je, lishe yangu inaweza kuongeza au kupunguza tatizo la kuwashwa miguu?
6. Je, kuna uhusiano kati ya kisukari cha ujauzito na kuwashwa miguu?
7. Je, ninaweza kutumia dawa za kupaka za kawaida za kupunguza muwasho?
8. Kwa nini kuwashwa mara nyingi huongezeka usiku kuliko mchana?
9. Je, kufanya mazoezi mepesi kunaweza kusaidia kupunguza muwasho wa miguu?
10. Je, kuwashwa miguu kunaweza kuathiri mtoto tumboni?
ULY CLINIC inakushauri uwasiliane na daktari wako kwa ushauri na tiba kabla ya kuchukua hatua yoyote ile baada ya kusoma majibu haya.
Kupata ushauri zaidi au tiba kutoka kwa daktari wa ULY CLINIC bofya hapa au tumia linki ya Pata tiba
Imeandikwa,
4 Oktoba 2025, 14:45:16
Rejea za mada hii
Black MH, Sacks DA, Xiang AH, Lawrence JM. Clinical outcomes of pregnancy in women with polycystic ovary syndrome: a large retrospective cohort study. Diabetes Care. 2010;33(11):2214–9.
Kenyon AP, Girling J, Williamson C. Obstetric cholestasis. BMJ. 2011;342:d1191.
Pomeranz AJ, Busey S, Clark L. Common dermatologic disorders during pregnancy. Am Fam Physician. 2012;85(3):211–8.
Shornick JK. Pregnancy dermatoses. Dermatol Clin. 2006;24(2):167–77.
Rezai S, Rivaz M, Rahimi R, Sahebi A, Keshavarz Z. Effect of olive oil on prevention of striae gravidarum in the second trimester of pregnancy: a randomized controlled clinical trial. Complement Ther Med. 2019;47:102215.
Martineau M, Raker C, Powrie R. The association between pruritus gravidarum and intrahepatic cholestasis of pregnancy: a prospective cohort study. J Matern Fetal Neonatal Med. 2014;27(11):1150–4.
Yosipovitch G, Fleischer AB, Itzchak Y, David M. Chronic pruritus in pregnancy: clinical features and management. Acta Derm Venereol. 2003;83(2):129–31.
Walker KF, Chappell LC, Williamson C, Thornton JG. Intrahepatic cholestasis of pregnancy: review of diagnosis and management. Obstet Med. 2018;11(3):122–6.
National Health Service (NHS). Itching and intrahepatic cholestasis of pregnancy (ICP). 2021. Available from: https://www.nhs.uk/pregnancy/related-conditions/complications/itching-and-intrahepatic-cholestasis-of-pregnancy-icp/
World Health Organization (WHO). WHO recommendations on antenatal care for a positive pregnancy experience. Geneva: WHO; 2016.