Nawezaje kumjua mtu mwenye Ukimwi (HIV)?

Swali la msingi

Habari daktari, nawezaje kufahamu mtu mwenye maambukizi ya virusi vya UKIMWI/HIV?

Majibu

Watu wengi huuliza ikiwa inawezekana kumtambua mtu mwenye virusi vya UKIMWI (HIV) kwa kuangalia tu. Ukweli ni kwamba huwezi kujua mtu ana HIV kwa muonekano wake. Watu wengi wenye virusi wanaonekana wazima kabisa kwa miaka mingi kabla ya dalili kujitokeza. Njia pekee ya kujua kama mtu ana HIV ni kupima damu.

HIV ni nini?

HIV (Kirusi cha upungufu wa kinga mwilini) ni virusi vinavyoshambulia kinga ya mwili. Kadri muda unavyopita bila matibabu, kinga hupungua na mtu huwa rahisi kushambuliwa na magonjwa mbalimbali.Hali ya kinga kuporomoka sana huitwa UKIMWI.

Kwa nini huwezi kujua mtu ana HIV kwa kuangalia?

• Watu wengi walio na HIV hawana dalili kwa muda mrefu.

• Dalili zinazoweza kuonekana kwa mtu mwenye HIV (kama kupungua uzito au kuumwa mara kwa mara) zinaweza kusababishwa na magonjwa mengine.

• Mtu anaweza kuwa na afya njema na hata kuonekana mwenye nguvu, lakini bado akawa na virusi vya HIV.

Dalili

Dalili zinazoweza kuonekana (lakini si za uhakika) ni pamoja na;

Kwa baadhi ya watu, dalili za awali zinaweza kuanza ndani ya wiki 2–6 baada ya kuambukizwa na virusi. Dalili hizi ni pamoja na:

• Homa ya muda mfupi

• Maumivu ya koo

• Maumivu ya misuli na viungo

• Kichefuchefu au kuharisha

• Tezi za shingo, kwapani au mapajani kuvimba

• Uchovu usioelezeka

Dalili hizi huisha zenyewe na mtu huendelea kuishi bila kujua ameambukizwa, hadi kinga inaposhuka sana baada ya miaka kadhaa.

Njia pekee ya kujua kama mtu ana HIV

Kupima damu

Kipimo cha HIV ndio njia pekee ya kuthibitisha kama mtu ana maambukizi.Vipimo vinavyotumika:

• Vipimo vya papo kwa papo: Matokeo ndani ya dakika chache.

• Kipimo cha ELISA : Kipimo cha maabara chenye usahihi wa juu.

• Kipimo cha PCR: Hutambua virusi mapema kabla kinga haijaanza kutoa majibu.

Kipindi cha dirisha la matazamio:

Baada ya kuambukizwa, virusi vinaweza kuchukua hadi wiki 12 kabla ya kugundulika. Hivyo, kama mtu alipata tukio la hatari, anatakiwa kurudia kipimo baada ya miezi 3.

Wakati wa kupima HIV

Unapaswa kupima HIV:

• Baada ya kufanya ngono bila kinga.

• Baada ya kuchomwa au kutumia sindano isiyo salama.

• Kabla ya kuanza mahusiano mapya ya kimapenzi.

• Kabla ya mimba au mapema katika ujauzito.

• Ikiwa una dalili za kushuka kinga au unaugua mara kwa mara.

Faida za kujua hali yako ya HIV

• Ukipatikana huna maambukizi, unapata ushauri wa kujikinga zaidi.

• Ukipatikana na maambukizi, unaweza kuanza dawa mapema na kuishi maisha marefu na yenye afya.

• Watu wanaotumia dawa za ARV vizuri huweza kufikia kiwango cha virusi kisichogundulika, na hawawezi kumuambukiza mwingine.

Unapaswa kufanya nini kama una wasiwasi

1. Nenda kituo cha VCT kilicho karibu.

2. Ikiwa ulipata tukio la hatari hivi karibuni, tafuta PEP ndani ya saa 72.

3. Ikiwa uko katika mazingira yenye hatari ya mara kwa mara, fikiria kutumia PrEP.

4. Usiogope, matibabu ya HIV ni salama, yanapatikana bure katika vituo vingi vya afya.

Hitimisho

Huwezi kumjua mtu mwenye HIV kwa macho. Njia pekee na salama ni kupima damu. Ukijua hali yako mapema, unaweza kupata huduma na tiba sahihi kwa wakati, na kuendelea kuishi maisha marefu na yenye afya.

Maswali yanayoulizwa mara kwa mara