Namna ya kuchunguza titi nyumbani

Uchunguzi binafsi wa titi ni mbinu rahisi ambayo mwanamke anaweza kufanya mwenyewe nyumbani kwa ajili ya kugundua mabadiliko yoyote yasiyo ya kawaida kwenye matiti. Ingawa hauwezi kuchukua nafasi ya vipimo vya hospitali kama mammografia au ultrasound, ni hatua muhimu ya kugundua mapema saratani ya titi au matatizo mengine.

Ni lini ufanywe?

• Mara moja kwa mwezi, hasa siku chache baada ya hedhi kuisha (wakati matiti siyo laini au kuvimba).

• Kwa wanawake waliokoma hedhi, chagua siku moja maalum kila mwezi (mfano tarehe ya kwanza).

Hatua za kufanya uchunguzi

1. Kutazama mbele ya kioo

• Simama wima ukiwa uchi sehemu ya juu ya mwili mbele ya kioo.

• Angalia ukubwa, umbo, na rangi ya matiti yote mawili.

• Angalia kama kuna:

  • Mabadiliko ya ngozi (kama kubonyea ndani, wekundu, au ngozi kuwa kama ganda la chungwa).

  • Mabadiliko ya chuchu (kuchomoka au kuingia ndani ghafla, kutokwa na majimaji au damu).

  • Tofauti ya ukubwa au umbo kati ya matiti mawili.

Fanya tena ukinyanyua mikono juu ya kichwa, na pia ukiweka mikono kwenye kiuno huku ukikaza kifua ili kuona mabadiliko madogo zaidi.

2. Kupapasa matiti ukiwa umesimama au umelala

(a) Ukiwa umesimama

• Tumia ncha za vidole vitatu (si kucha) kupapasa titi moja moja.

• Anza kwenye duara la nje (karibu na mkono) na uzunguke kuelekea kwenye chuchu.

• Fanya kwa shinikizo tofauti:

  • Laini → kuhisi mabadiliko karibu na ngozi.

  • Wastani → kuhisi ndani kidogo.

  • Imara → kuhisi sehemu za ndani zaidi karibu na mbavu.

(b) Ukiwa umelala

• Weka mto mdogo chini ya bega upande unaopima.

• Inua mkono juu ya kichwa.

• Tumia mkono wa pili kupapasa titi kwa mzunguko au mistari ya juu chini kutoka kwapa hadi kwenye kifua cha chini.

3. Kukagua eneo la kwapa na chuchu

• Papasa kwapa kutafuta uvimbe usio wa kawaida kwenye tezi za limfu.

• Shika chuchu kwa upole na bonyeza kuona kama kuna majimaji yanayotoka bila sababu (hasa damu au ute wa njano/kijani).

Wakati gani wa kuonana na daktari haraka?

Unapaswa kuwahi hospitali endapo utakuta:

• Uvimbe au donge jipya kwenye titi au kwapa.

• Kubonyea ndani au kubadilika ghafla kwa chuchu.

• Kutoka kwa majimaji yenye damu au ute usio wa kawaida kwenye chuchu.

• Ngozi ya titi kubadilika rangi, kuwa nyekundu, au kama ganda la chungwa.

• Maumivu ya mara kwa mara yasiyoelezeka kwenye titi.

Umuhimu wa Uchunguzi Binafsi

• Husaidia mwanamke kujua umbo na hisia za kawaida za matiti yake, hivyo mabadiliko yoyote madogo hugundulika mapema.

• Uchunguzi wa mapema huongeza nafasi ya kupata matibabu yenye mafanikio makubwa.

• Huwafanya wanawake wengi kujihusisha zaidi na afya zao na kuwa na ujasiri wa kutafuta msaada wa kitabibu mapema.

Kumbuka

• Uchunguzi binafsi hauchukui nafasi ya mammografia au vipimo vingine vya hospitali, bali ni nyongeza ya kujilinda.

• Ukipata mabadiliko yoyote, usiogope wala usisubiri, wasiliana na daktari haraka kwa vipimo zaidi.

Hitimisho

Uchunguzi binafsi wa matiti ni njia rahisi inayosaidia mwanamke kugundua mapema mabadiliko yasiyo ya kawaida kwenye matiti yake. Ukifanywa mara kwa mara, huchangia kuongeza nafasi ya kugundua saratani ya titi katika hatua za awali na kupata matibabu kwa wakati.