Dalili za UKIMWI

Kwa watu wengi, dalili za awali huonekana wiki 2–4 baada ya maambukizi, zikifanana na mafua makali.

La. Watu wengi huishi kwa miaka bila dalili yoyote, hasa wanapotumia dawa mapema.

Dalili ni pamoja na: kupungua uzito, kikohozi sugu, kuhara mfululizo, jasho la usiku, nimonia, na fangasi mdomoni.

Ndiyo, wakati mwingine vipele au harara hujitokeza katika awamu ya awali, lakini si kila vipele vina maana ya VVU.

Hapana. Hakuna tiba ya UKIMWI kwa sasa, lakini dawa za kufubaza VVU (ARVs) huweza kuzuia kuendelea kwa ugonjwa na mtu akaishi maisha ya kawaida.

Ukiona dalili zilizotajwa, umejihusisha na tendo la ngono lisilo salama, au una mwenza mwenye VVU.

Ndiyo. Kwa upimaji wa mapema na kutumia dawa za ARVs, maambukizi kwa mtoto yanaweza kuzuiliwa.

Ndiyo. Katika nchi nyingi Afrika kama Tanzania hutoa dawa za ARVs bila malipo katika vituo vya afya vya serikali.

Dalili za awali za VVU zinaweza kufanana na mafua, kama homa, maumivu ya misuli, na koo kuwasha, hivyo mara nyingi huchukuliwa vibaya kama mafua ya kawaida.

Kwa sababu virusi vinaweza kuendelea kuzaliana kwa taratibu na kinga ya mwili kupunguza polepole bila kuonyesha dalili hadi hatua ya mwisho.

Vipimo vya damu vya kugundua VVU (HIV antibody/antigen tests mfano HIV1/2 SD Bioline) vinatumika. Kuna vipimo vya haraka na vya maabara.

Hapana. Dalili zinafanana na magonjwa mengine na zinaweza kutofautiana mtu mmoja hadi mwingine, hivyo upimaji ndio njia ya uhakika.

UKIMWI husababisha udhaifu mkubwa wa mwili na uchovu usiokuwa na sababu, kufanya mtu kushindwa kufanya kazi za kila siku.

Ndiyo, matumizi ya kondomu, kuepuka sindano zinazotumika kwa watu wengi, na kufanya upimaji wa mapema na tiba haraka.

Dalili ulizoeleza (mafua yanayodumu, maumivu ya kichwa, koo kukauka) hazimaanishi moja kwa moja kuwa ni UKIMWI. Magonjwa mengi ya kawaida kama mafua sugu, mzio (aleji), matatizo ya sainazi, au hata maambukizi ya bakteria kwenye koo yanaweza kutoa dalili kama hizo.

Kwa upande wa maambukizi ya VVU:

• Watu wengi hawapati dalili zozote za mapema, na kama zikijitokeza huwa hazitofautiani na mafua ya kawaida (homa, koo kuuma, uchovu).

• Dalili za UKIMWI (hatua ya mwisho ya maambukizi ya VVU) hutokea baada ya miaka mingi bila matibabu, na si mara moja baada ya kuambukizwa.

• Njia pekee ya kujua kwa uhakika kama una VVU ni kupima kwa vipimo vilivyothibitishwa hospitalini.

Kwa kuwa umekuwa ukipima mara kwa mara na matokeo yako ni salama, ni dalili nzuri kwamba kwa sasa huna maambukizi ya VVU. Hata hivyo, ni vyema ukaenda hospitali kwa uchunguzi zaidi ili daktari akague sababu nyingine za dalili zako ambazo zinaendelea kwa muda mrefu.

Kumbuka

Mafua sugu au koo kukauka sio dalili ya kipekee ya UKIMWI. Usiegemee dalili pekee, tegemea vipimo.

Kwa muktadha wa dalili za UKIMWI (VVU), kuhisi mwili hauna nguvu pekee si dalili ya kutosha kusema kuwa mtu ameambukizwa virusi vya UKIMWI. Ni dalili isiyo maalum, na inaweza kusababishwa na mambo zaidi ya 30, ikiwemo:

• Msongo wa mawazo

• Usingizi hafifu

• Upungufu wa damu

• Maambukizi madogo kama mafua

• Kula chakula kidogo

• Upungufu wa madini kama iron au vitamin D

• Magonjwa ya mfumo wa homoni

• Mabadiliko ya mwili baada ya kazi ngumu

• Maambukizi mengine yasiyo ya VVU

Ukweli muhimu

• Dalili peke yake haiwezi kuthibitisha VVU.

• Kipimo cha VVU ndicho kinachotoa majibu sahihi, si dalili.

• Uchovu pekee mara nyingi hauhusiani na VVU.

Nifanye nini kama nina wasiwasi?

• Kama tukio lilikuwa ndani ya siku 14–90, fanya kipimo cha VVU ndani ya siku 28–30, kisha rudia baada ya siku 90 kwa uhakika kamili.

• Kama tukio lilikuwa zamani zaidi ya miezi 3 na kipimo kimeonyesha hasi (negative) ndani ya muda sahihi, huna VVU—dalili yoyote unayohisi ina sababu nyingine.