Vidonda mdomoni

Vidonda mdomoni (au kanka, aphthous ulcers) ni majeraha madogo yenye kina kifupi yanayojitokeza ndani ya kinywa kwenye mashavu, midomo ya ndani, ulimi au kwenye paa laini la kinywa. Havina maambukizi (hayambukizwi), hujitokea mara kwa mara kwa baadhi ya watu na mara nyingi hupona ndani ya siku 7–14 bila kuacha kovu.

Sifa za vidonda mdomoni

Vidonda hivi huwa na sifa zingine zifuatazo;

• Haviambukizwi kama vilivyo vidonda vya homa baridi

• Havitokei nje ya midomo, wala kwenye kona za midomo kama vilivyo vidonda vingine

• Huwa vidogo, vyenye umbo la mduara au mviringo.

• Kati yake huwa na rangi nyeupe au ya manjano, kingo ni nyekundu.

• Huenda vikawa kimoja au vingi kwa wakati mmoja.

• Vidonda vidogo hupona ndani ya wiki mbili bila kovu, vikubwa huchukua muda zaidi na huweza kuacha kovu.

• Kabla havijatokea, mtu anaweza kuhisi kuungua au kuchomachoma kwenye sehemu hiyo.

Dalili

Vidonda huwa na umbo la mduara na rangi nyeupe au njano katikati ya kidonda, kingo za kidonda huwa na rangi nyekundu. Vidonda hivi hufanyika ndani ya midomo, kwenye mashavu, fizi, au kwenye paa laini la kinywa.

Baadhi ya wagonjwa huwa na dalili za kuungua au kuchomachoma kabla ya kidonda kutokea

Vidonda vinaweza kuwa vidogo au vikubwa, vidonda vidogo hutokea sana na hupona ndani ya wiki mbili pasipo kuleta makovu wakati vidonda vikubwa huchelewa kupotea na huweza leta makovu ndani ya mdomo.

Visababishi

Visababishi vya vidonda mdomoni badi havifahamiki kimaanani, hata hivyo tafiti zimeonyesha kuwa kuna miunganiko ya mambo yanayopelekea kutokea kwa vidonda hivi kwa mtu.

Mambo yanayoweza kuamsha vidonda mdomoni ni pamoja na;

• Mabadiliko ya homoni wakati wa hedhi kwa wanawake

• Maambukizi ya H.pyrol anayesababisha vidonda vya tumbo

• Msongo wa mawazo

• Mzio na chakula au bakteria ndani ya kinywa mfano chocolate, kahawa, matunda forosadi, mayai, karanga, maziwa mtindi na vyakula vyenye viungo kwa wingi au pilipili

• Kula chakula kinachokosa vitamin B12, madini ya zinc foleti na madini chuma

• Majeraha kidogo kinywani kutokana na kupiga mswaki, kujing’ata, kutumia grili ya meno

• Matumizi ya dawa na vimiminika vya kusafisha meno vyenye madini ya sodium sulfate

• Magonjwa aina Fulani ya mfumo wa kinga kama ugonjwa wa seliak, inflamatori baweli, bahcet, autoimmune, UKIMWI.

Vihatarishi

Kila mtu anaweza kupata vidonda mdomoni uwe na umri mkubwa au mdogo endapo, hata hivyo vidonda hivi hutokea sana kwa wanawake.

Watu wenye vidonda vinavyojirudia rudia mara nyingi huwa na historia kwenye familia ya vidonda hivi kwa sababu ya kurithi vinasaba au kuishi Mazingira au mtindo wa maisha unaochochea (msongo, vyakula vyenye mzio). n.k

Kinga

Kula mlo kamili

Kula vyakula kutoka kwenye makundi matano ya chakula ili kupata virutubisho vyote na kujikinga kupata vidonda hivi

Safisha kinywa vema kila siku

Safisha kinywa kila unapomaliza kula chakula na kusukutua mdomo mara moja kwa siku. Hakikisha kinywa chako hakina mabaki ya chakula ambayo yanaweza kuamsha vidonda. Tumia mswaki laini ili kuepuka kujeruhi kinywa chako wakati wa kupiga mswaki. Mswaki ulioharibika haufai kwa matumizi, usitumie nguvu kubwa kusafisha kinywa ili kuepuka majeraha.

Linda kinywa chako

Kama unatumia vifaa tiba mdomoni hakikisha kama kuna ncha zilizochomoza zimefunikwa ili kuepusha kupata majeraja.

Chunga kinachoingia mdomoni mwako

Jaribu kujizuia kula vyakula vinavyokereketa kinywa chako. Vyakula hivi ni kama vile karanga, chipsi, viungo aina Fulani, vyakula vyenye tindikali, kama nanasi, zabibu, forosadi, machungwa na ndimu. Usitumie chakula ambacho kina kuletea mzio.

Punguza msongo wa mawazo

Endapo vidonda vyako vinatokana na msongo wa mawazo, tumia mbinu za kupunguza msongo huomfano kwa kuwa na kipindi cha kujitafakari kwa meditation.

Wakati gani uonane na daktari?

Ongea na daktari wako endapo unapata vidonda hivi mara kwa mara na vyenye maumivu makali na dalili zilizoorodheshwa hapa chini;

• Vidonda vinavyokua kuelekea kwenye midomo

• Endapo unapaya maumivu makali ya kinywa usiyoweza kuvumilia

• Kushindwa kula au kunywa

• Homa kali inayoambatana na vidonda

• Vidonda vikubwa mdomoni

• Vidonda vinavyojirudia rudia, endapo kidonda kipya kinatokea kabla ya cha zamani kutoweka au kutokea kwa mlipuko wa mara kwa mara

• Vidonda vinavyodumu zaidi ya wiki mbili

Matibabu

Vidonda vya apthous huwa havina tiba. Matibabu yaliyopo hulenga;

• Kupunguza dalili unazopata za kuhisi maumivu makali

• Kukuwezesha uweze kula chakula na kusafisha kinywa pasipo kupata maumivu

• Kupunguza uvimbe kwenye kidonda ili kufanya kidonda kipone haraka

Maswali yaliyoulizwa mara kwa mara