Vyakula hatari kwa mama mjamzito

Wakati wa ujauzito, ni muhimu kwa mama mjamzito kuepuka vyakula ambavyo vinaweza kuhatarisha afya yake na ya mtoto anayekua tumboni. Vyakula vifuatavyo vinapaswa kuepukwa:

1. Vyakula ambavyo havijaiva vizuri au vibichi

Vyakula vibichi au visivyopikwa vizuri vinaweza kuwa hatari kwa wanawake wajawazito kwa sababu vinaweza kubeba bakteria, virusi, au vimelea vinavyoweza kusababisha maambukizi mabaya kwa mama na mtoto aliye tumboni. Ifuatayo ni orodha ya vyakula vibichi ambavyo ni hatari kwa ujauzito;

Nyama Mbichi au Isiyopikwa Vizuri

• Nyama ya ng’ombe, kuku, au nguruwe isiyopikwa vizuri inaweza kuwa na Salmonella, E. coli, na Toxoplasma.

• Nyama ya kukaangwa kidogo (rare steak, carpaccio) inaweza kuwa na bakteria hatari.

• Sausage, hot dogs, na nyama za kusindika (kama salami, pepperoni, prosciutto) zinaweza kuwa na Listeria.

  
  

Samaki Mbichi

• Sushi au sashimi iliyotengenezwa na samaki mbichi inaweza kuwa na vimelea na zebaki nyingi.

• Samaki wa baharini mbichi kama oyster, clams, na mussels wanaweza kuwa na bakteria hatari.

  
  

Mayai Mabichi au Yaliyopikwa Kidogo

• Mayai mabichi yanaweza kuwa na Salmonella, ambayo inaweza kusababisha maambukizi makali.

• Vyakula vinavyotumia mayai mabichi kama mayonnaise ya nyumbani, tiramisu, custards, na baadhi ya michuzi vinaweza kuwa hatari.

  
  

Maziwa na Bidhaa Zisizopasteurizwa

• Maziwa mabichi yanaweza kuwa na Listeria, ambayo inaweza kusababisha kuharibika kwa mimba au matatizo ya kiafya kwa mtoto.

• Jibini laini kama Brie, Camembert, Feta, Roquefort, na queso fresco linaweza kuwa na bakteria hatari ikiwa halijapasteurizwa.

Matunda na Mboga Zisizooshwa Vizuri

• Matunda na mboga mbichi yanaweza kuwa na vimelea kama Toxoplasma, Salmonella, na E. coli ikiwa hazijaoshwa vizuri.

• Mboga mbichi kama mchicha na lettuce zinazoliwa bila kupikwa zinapaswa kuoshwa vizuri ili kuondoa uchafu na bakteria.

Mbegu na Nafaka Zilizochipua (Raw Sprouts)

• Mbegu kama alfalfa, radish, na mung bean sprouts zinaweza kuwa na bakteria kama Salmonella na E. coli, ambazo zinaweza kusababisha maambukizi kwa wajawazito.

Samakigamba Mbichi (Shellfish)

• Kamba mbichi, oysters, mussels, na scallops zinaweza kuwa na bakteria hatari kutoka baharini kama Vibrio.

Kwa Nini Vyakula vibichi ni hatari kwa Ujauzito?

Hatari inatokana na madhara ya vimelea kwenye maeneo mbalimbali ya mwili wa mama na mtoto ambayo hupelekea kuharibika kwa mimba au kujifungua mtoto mwenye matatizo ya kuzaliwa. Baadhi ya hatari ni kama ilivyoorodheshwa hapa chini;

• Listeria – Huweza kusababisha kuharibika kwa mimba, kujifungua kabla ya wakati, au matatizo ya kiafya kwa mtoto.

• Salmonella – Huweza kusababisha kuhara, homa, na upungufu wa maji mwilini unaoweza kupelekea kuharibika kwa mimba.

• Bakteria E. coli – Anaweza kuathiri figo na kusababisha matatizo makubwa kwa mama na mtoto.

• Kimelea Toxoplasma – Anaweza kuathiri ukuaji wa ubongo wa mtoto na kusababisha matatizo ya macho na akili.

2. Samaki na viumbe bahari wenye kiwango cha juu cha zebaki

Samaki wenye viwango vya juu vya zebaki, ambayo inaweza kuathiri maendeleo ya mfumo wa neva wa kijusi huwa hatari wakati wa ujauzito na hviyo wanapaswa kuepukwa. Wafuatao ni samaki na viumbe wa baharini wenye kiwango cha juu cha zebaki;

Orodha ya samaki wenye kiwango cha juu cha Zebaki

• Papa

• Samaki upanga (Swordfish)

• Samaki mfalme mackerel (King Mackerel)

• Tilefish (hasa kutoka Ghuba ya Meksiko)

• Tuna mkubwa

• Orange roughy

• Marlin

Viumbe wa Baharini wenye kiwango cha wastani cha zebaki

Samaki hawa wanapaswa kuliwa kwa kiasi endapo itabidi.

• Tuna wa makopo- Wana zebaki zaidi kuliko tuna wa kawaida (light tuna)

• Samaki wa bahari aina ya Halibut

• Snapper (Red Snapper)

• Mahi

Vyanzo vingine vya Zebaki

• Baadhi ya dagaa na shellfish kutoka maji yaliyochafuliwa na zebaki

• Baadhi ya bidhaa za mitishamba zisizodhibitiwa (Baadhi ya dawa za mitishamba zinaweza kuwa na zebaki isiyojulikana)

• Chakula cha baharini kutoka maeneo yenye uchafuzi mkubwa wa viwanda

Kwa nini Zebaki ni hatari?

• Kwa wanawake wajawazito, zebaki inaweza kuathiri maendeleo ya ubongo wa mtoto.

• Kwa watoto wadogo, zebaki huathiri mfumo wa neva na kusababisha kupungua kwa uwezo wa kujifunza.

• Inaweza kusababisha matatizo ya figo, ini, na mfumo wa fahamu kwa watu wazima ikiwa itatumiwa kwa kiasi kikubwa.

3. Vinywaji vyenye kafeini nyingi

Ulaji mwingi wa kafeini unaweza kuongeza hatari ya kuharibika kwa mimba, uzito mdogo wa mtoto anapozaliwa, na matatizo ya usingizi kwa mama mjamzito. Wanawake wajawazito wanashauriwa kupunguza matumizi ya kafeini hadi chini ya 200 mg kwa siku, ambayo ni takriban kikombe kimoja cha kahawa. Vifuatavyo ni vyakula vyenye kafeini kwa wingi;

Kahawa (Coffee)

• Kahawa ya kawaida (especially espresso na brewed coffee)

• Kahawa ya baridi (iced coffee)

• Kahawa yenye ladha (flavored coffee)

  
  

Chai

• Chai nyeusi

• Chai ya kijani

• Chai ya yerba mate

  
  

Vinywaji vya Nishati (energy drinks)

• Red Bull, Monster, na aina nyinginezo za vinywaji vya nishati

• Vinywaji vya michezo (sports drinks) vinavyoongezewa kafeini

Soda na Vinywaji Baridi

• Coca-Cola

• Pepsi

• Mountain Dew

• na aina zingine za soda zenye kafeini

Chokoleti na Bidhaa Zake

• Chokoleti nyeusi (dark chocolate)

• Chokoleti ya maziwa (milk chocolate) (ina kiasi kidogo cha kafeini)

• Cocoa (poda ya kakao) na vinywaji vya chokoleti ya moto

Dawa na Virutubisho

• Baadhi ya dawa za kupunguza maumivu zina kafeini (kama vile dawa za kichwa)

• Virutubisho vya lishe na dawa za kuongeza nguvu

Barafu zenye Kahawa na Chokoleti

Barafu zote zenye ladha ya kahawa au chokoleti

4. Pombe

Hakuna kiwango salama cha unywaji pombe wakati wa ujauzito, kwani inaweza kusababisha matatizo makubwa kwa mtoto, ikiwa ni pamoja na matatizo ya ukuaji na ya akili.

5. Vyakula vilivyosindikwa na vyenye mafuta mengi

Vyakula hivi vinaweza kusababisha kuongezeka kwa uzito kupita kiasi na kuongeza hatari ya ugonjwa wa kisukari cha ujauzito. Ni muhimu kula vyakula vyenye virutubishi vya kutosha na kuepuka vyakula vya aina hii. Mfano wa vyakula vya kusindikwa na mafuta mengi ni kama vifuatavyo;

Nyama yenye Mafuta Mengi

• Nyama ya nguruwe yenye mafuta mengi

• Nyama ya ng’ombe yenye mafuta (kama mbafu, n.k)

• Soseji

• Bakoni

Vyakula vya Kukaanga

• Chipsi

• Kuku wa kukaanga

• Samaki wa kukaanga

• Mandazi na vitafunwa vya mafuta

  
  

Maziwa na Bidhaa zake zenye Mafuta Mengi

• Siagi (butter)

• Mtindi wenye mafuta mengi (full-fat yogurt)

• Jibini (cheese)

• Cream (whipping cream, heavy cream)

Mafuta ya Kupikia yenye Mafuta Mengi

• Mafuta ya mawese

• Mafuta ya nazi

• Samli

Vyakula vya Kusindikwa (Processed Foods)

• Biskuti na keki zilizotengenezwa kwa siagi nyingi

• Donati

• Piza yenye jibini nyingi

• Barafu na Ice-cream

Karanga na Mbegu zenye Mafuta Mengi

• Karanga za makadamia

• Siagi ya Almondi

• Siagi ya karanga (zikiwekwa mafuta ya ziada)

Mayai

• Kiini cha yai kina mafuta mengi na lehemu

  
  

Chokoleti Nyeusi

• Chokoleti yenye kiwango cha juu cha kakao huwa na mafuta mengi

6. Vyakula vyenye viwango vya juu vya vitamini A

Ulaji wa ini na bidhaa zake unaweza kusababisha ulaji mwingi wa vitamini A, ambayo imehusishwa kusababisha kasoro za kuzaliwa kwa mtoto.

Hitimisho

Kwa usalama wa mama na mtoto, ni muhimu kufuata miongozo hii ya lishe na kuepuka vyakula hatarishi wakati wa ujauzito.

Wapi utapata maelezo zaidi?

Soma makala nyingine ya chakulla kwa mjamzito ili kujifunza zaidi kuhusu chakula kwa mama mjamzito.